Özet:

Parti sistemi kavramı, özellikle karşılaştırmalı siyaset biliminde, siyasal temsilin birbiri ile rekabet halindeki partiler arasında nasıl paylaşıldığını ve parlamentodaki partilerin ilişkisel konumlarını ifade etmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de ilk serbest seçimlerin gerçekleştiği 1950’den bugüne kadar yapılmış 18 genel seçim sonucuna dayalı olarak parti sistemindeki temel dönüşümlerin ve ana karakteristiklerin ortaya konması amaçlanmaktadır. Bunun için, siyasi temsilin partiler arasında yayılma derecesini gösteren parti sistemi parçalanması ve bir seçimden diğerine seçmen tercihlerinin ne ölçüde değiştiğinin göstergesi olan seçimsel oynaklık göstergeleri temel analiz enstrümanı olarak kullanılmıştır. Milletvekili genel seçimlerinin ulusal düzeydeki sonuçlarına dayanılarak parti sistemi ile ilişkili göstergeler hesaplanmış ve diğer ülkeler ile karşılaştırma yapılmıştır. Türkiye, radikal bir rejim kesintisi olmaksızın tek parti sisteminden çok partili bir sisteme geçmeyi başaran ülkelerden birisidir. Genel olarak değerlendirildiğinde 2000’lerin başına kadar parti sistemi parçalanmasının ve seçimsel oynaklıkların yüksek olduğu bir görünüm sergilemiştir. Son on beş yıllık dönemde ise iktidar partisinin ardarda yapılan seçimlerde en büyük oy oranına ve meclis sandalye çoğunluğuna sahip olduğu ve siyaset bilimi terminolojisinde hȃkim parti sistemi olarak adlandırılan bir sisteme dönüşmüştür. Bu dönemde parti sistemi nispeten daha az parçalı ve daha rekabetçi bir hale gelmiştir. Türk parti sisteminin tarihsel gelişimi ile parçalanma ve seçimsel oynaklık göstergeleri birlikte değerlendirildiğinde ve gelişmiş demokrasilerle kıyaslandığında kurumsallaşmış ve istikrarlı bir yapıya henüz kavuşmadığı gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler: