Özet:

İmparatorluk içindeki ulusların bağımsızlık arzularını dizginlemek için 1908 İnkılâbını bir fırsat olarak gören İttihat ve Terakki Cemiyeti, inkılâbın hemen ardından yaşanan gelişmelerden sonra uzun süredir yürüttükleri ittihad-ı anasır politikasının imparatorluğun toprak bütünlüğünü korumakta yetersiz kaldığını anlamışlardır. Özellikle Balkan uluslarının ayrılıkçı hareketleri fiili bir savaşa dönüştükten sonra İttihatçı kadrolar Türkçülük politikasına yönelmişlerdir. Hemen hemen her alanda başlayan bu millileşme hareketinden iktisadi hayat da ciddi oranda etkilenmiştir. Ekonomik hayatta gayrimüslim olan ve Türk olmayan unsurların etkisini azaltmak ve Müslüman/Türk bir orta sınıf oluşturabilmek için başlayan gayretler boykotajlar, himayeci ekonomik politikalar, milli ibareli şirket ve bankaların kurulması, kapitülasyonların tek taraflı kaldırılması gibi gelişmelerle somutlaşmıştır. Milli iktisadın hedefe ulaşması İttihatçılar için büyük önem taşımaktaydı. Ancak bu politikanın başarıya ulaşabilmesi her şeyden önce tebaanın Müslüman/Türk kesimini aydınlatmaya ve onları harekete geçirebilmeye bağlıydı. Bunu başarabilmek İttihatçılar için çok zor değildi zira propaganda konusunda İttihatçılar akla gelebilecek her türlü aracı kullanmakta ustaydılar. Bu konuda halka doğrudan ve etkili bir şekilde ulaşacak iki araç vardı: Basın ve edebiyat. İttihatçılar II. Meşrutiyet’in ilanından sonra yayınlanmaya başladıkları ve politikalarını anlattıkları gazetelerin yanında edebi eserler vasıtasıyla da bir kamuoyu oluşturma gayreti içerisine girmişler, başta tiyatro olmak üzere, roman, şiir ve hikâye gibi edebi ürünlerle halka ulaşmışlardır. İttihat ve Terakki’nin önde gelen isimlerinden birisi olan Kâzım Nami Bey’de II. Meşrutiyet’in ilanından sonra yazdığı edebi eserlerinde bu noktaya daima özen göstermiştir. 1916 yılında I. Dünya Savaşı sürerken Milli İktisat politikası doğrultusunda bir İş Ordusu adlı bir hikâye kitabı kaleme alan Kâzım Nami Bey edebi bir eser ortaya koymaktan çok eserin verdiği mesajlar üzerinde durmuştur. Askerlik mesleğini sürdürürken Demirci Ustası Hasan ile tanışan Turgut Bey adlı bir genç zabitin istifa ederek Konya’da bir demirhane açması üzerine inşa edilen bu hikâyede yıllarca yabancıların Türk çiftçisini fahiş fiyatlar altında ezdiği ve paranın yabancıya giderek bize silah olarak döndüğü vurgulanır ve Turgut Bey’in açtığı fabrika örneğinde Türk ve Müslüman tebaa müteşebbis olmaya teşvik edilir. Türkçü öğelerle bezeli bu hikâyede Türklerin Ergenekon’dan çıkışı ile Turgut Bey’in girişimi arasında bir bağ kurulmakta ve Türklerineski mesleği olarak kabul edilen demircilik kutsanmaktadır. Dönemin aydınlarının birçoğunun kullandığı gibi Kâzım Nami Bey de sade bir Türkçe ile kaleme aldığı bu hikâyesinde iktisaden kurtuluşun reçetesinin yerli üretim ve tüketim olduğu üzerinde durmaktadır.

Anahtar Kelimeler: