Abstract:

Bu makalede 16. yüzyılda yaşamış ünlü Osmanlı Şeyhülislâmı Ebüssuûd’un fıkıh usulündeki yeri, yöntemi ve hukuk mantığı tesbit edilmeye çalışılacaktır. Bu tesbitler onun fetvaları ve fıkhî görüşleri taranarak gerçekleştirilmiştir. Ebüssuûd, fıkhî meselelere Hanefî mezhebi usulü içinde çözümler sunmuştur. Hanefî mezhebine mensup ilk müctehid imamlar, başta Ebû Hanîfe olmak üzere sırasıyla Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’in görüşlerini toplayan ilk dönem eserleri, Ebüssuûd’un ilk sırada başvurduğu kaynaklardır. Ebüssuûd’a göre geçerli fıkıh kitapları, mezhebin önde gelen fakihleri tarafından sağlam kaynak olarak kabul edilmiş olan güvenilir /muteber eserlerdir. Bu eserlerin yanı sıra ünlü fetva mecmuaları; el-Hâniyye, el-Bezzâziyye ve et-Tâtarhâniyye çözüm için nakil yapılacak ünlü el kitaplarıdır. Ebüssuûd’a göre herhangi bir meselenin hükmünü beyan edebilmek için ictihad ehliyeti asgari düzeyde şarttır. Ona göre ictihad metoduaz nakil metodu kadar önemlidir. Akla geniş saha tanıyan bu metod, mahiyet itibariyle maslahat ve tercih metodlarını da zorunlu kılar. Buna ek olarak insan hayatını kolaylaştıran teshîl/kolaylaştırma metodunu da zikretmek mümkündür.

Keywords: