Abstract:

Kelâmı dinî ilimlerin esası kabul eden Beydâvî, kelâm ilmiyle iştigal etmiş ve bu alanda Tavâliu’l-Envâr fî İlmi’l-Kelâm, Misbâhu’l-Ervâh ve Müntehe’l-Münâ gibi eserler te’lîf etmiştir. Beydâvî, Envâru’t-Tenzîl adlı tefsirinde de itikat ile ilgili bazı ayetleri kelâm ilmi çerçevesinde tefsir etmiştir. Burhân-ı temânû’ (iradelerin çatışmasının delili), iman-amel ilişkisi, büyük günah işleyen kimsenin durumu, rızık, ru’yetullâh ve şefaat gibi konular; Envâru’t-Tenzîl’de ele alınan kelâmî konulardandır. Beydâvî bazen bir konu hakkında, Ehl-i sünnet ve Mu’tezile arasındaki itikâdî mezhep farklılıklarını mukâyeseli olarak ele almıştır. Bu doğrultuda mezheplerin görüşlerini ve mevcut delillerini ayrı ayrı zikrederek, aralarındaki ihtilaf noktalarına değinmiştir. Ehl-i sünnet ve Mu’tezile mezhepleri arasında tartışılan meselelerde Beydâvî, genellikle Ehl-i sünnet’in görüşünü tercih etmiş ve bu görüşü farklı delillerle ispatlamaya çalışmıştır. Nadiren de olsa Ehl-i sünnet ulemâsına muhalefet edip Zemahşerî’nin görüşünü tercih ettiği olmuştur.

Keywords: