Özet:

Tefsir genel itibariyle âyetleri izah etme faaliyetini ifade eder. Bu sahada ekseriyetle sûfîlerin yapmış olduğu işârî açıklamalar, özellikle tasavvuf karşıtı araştırmacılar tarafından yoğun ve katı tenkitlere hedef olmaktadır. Söz konusu tenkitlerin iki önemli noktada temerküz ettiği görülür. İlki, bir ayetin birden fazla anlamının olmayacağı şeklindeki itirazdır. Zira sûfîlerin ortaya koydukları işaretler, âyetlerin literal boyutuyla sınırlı ve bazen bu boyutla doğrudan ilişkili değildir. İkincisi ise bu yöntemin âyetlerin zâhirini inkâr anlamı taşıdığı şeklindedir. Nitekim itham edenlere göre sapkın Bâtınîler de aynı yöntemle hareket etmektedir. Bu makalede işârî tefsirin genel tefsir disiplini içerisindeki yeri tespit edilmeye çalışılmış ardından her iki itiraz tahlil edilmiştir. Klasik işârî tefsirlerden verilen örnekler ışığında âyetlerin sarîh anlamına yönelik bir inkâr emaresinin olmadığı teyit edilmiştir. Öte yandan sûfîlerin, yapmış oldukları işârî yorumlarda, bunların herkes tarafından anlaşılması gereken sarih ikinci anlamlar olduğu şeklinde bir iddialarının bulunmadığı görülmektedir. Zira her insanın manevî deneyimi öznel bir yapı arz eder ve yapılan izâhlar âyetin sarîh lafzıyla değil daha ziyâde o lafzın bireyde yaptığı mânevî tesirle ilgilidir. 

Anahtar Kelimeler: