Özet:

İbadetler, inanan insanla Allah arasında iman bağı ile derinden kurulan ilişkinin dış dünyaya yansıyan görünümleri ve dini hayatı düşünceden fiile dönüştüren uygulamalar bütünüdür. İnananlar, ibadetleri, ilahi birer emir olarak sırf yaratıcının hoşnutluğunu kazanmak, O'na yaklaşmak, bağlılıklarını göstermek, şükran ve tazim duygularını ifade etmek ve sorumluluktan kurtulmak gibi düşüncelerle yerine getirirler. İslam'daki farz ibadetlerle Allah’ın, bunların da ötesinde birtakım amaçların gerçekleşmesini hedeflediği kabul edilir. Bu hedefler aynı zamanda ibadetlerin ferdi ve toplumsal planda gerçekleştireceği işlevler olarak da değerlendirilir. İbadetlerin temel amaç ya da işlevleri onların şekillerinde, şartlarında ve deruni unsurlarında gizlidir. Bu işlevlerin neler olduğu, ibadetlerin, genel İslami prensipler çerçevesinde ve ibadet mantığı içerisinde anlamlandırılmalarıyla ortaya çıkabilir. Tebliğimizde ibadetlerin toplumsal hayattaki karşılıklarını, manevi izdüşümlerini Mahir İz’in düşüncelerinden hareketle analiz etmeye çalışacağız. Türk kültür tarihinin önemli simalarından olan Mahir İz, ibadetleri ele alıp incelerken, ibadetlerin daha çok toplumsal yönüne dikkat çekmekte ve toplumsal işlevleri üzerinde durmaktadır. O İslamın toplum dini olduğunu sık sık vurgular. Allah’ın insanlara buyurduğu vazifelerinşahsi olanında bile, toplum hayatını düzenleyen bir özellik olduğunu belirtir. Ona göre Müslüman yalnız başına ve kendi zevkleri için yaşayamaz. İnsanlardan uzak ve gizlice yapılan ibadetlerin hiçbiri, toplum içinde, din kardeşleri ile beraber yapılandan daha makbul değildir. İz’e göre Allah’ı memnun ve hoşnut etmek için öncelikle halkın hoşnut edilmesi gerekmektedir. O,yakınlarından başlayarak toplumdaki bütün bireylerin ihtiyacını düşünmeyi terk edip, ferdi nafile ibadetlerle Allah rızasının kazanılacağının zannedilmesini beyhude bir davranış olarak nitelendirmektedir

Anahtar Kelimeler: