Özet:

ÖZET 491,200 km²’lik alana sahip olan Türkmenistan Orta Asya’daki Türk ülkelerinden biridir.  Ülkenin yüzey şekilleri oldukça sade bir görünüm arz eder. Güneydoğusunda Koyten Dağı, güneyinde Kopet Dağı, Karabil ve Bathız platosu, güneybatısındaki Balkan Dağları dışında kalan kısımları düz bir görünüme sahiptir. Alp Himalaya sıradağlarının bir kolu olan bu dağ sistemleri aşınmış çıplak yüzeyleri ile dikkat çekmektedir. Koyten Dağının(3139m)  yapısında bulunan kayaçların parçalanmaya karşı dirençli olmasından dolayı dağ ülkeninyüksek noktasını oluşturmaktadır. Aynı zamanda bu dağlık bölgelerde fay hatları da yer almaktadır. Neojen de oluşmaya başlayan Karakum çölü ülkenin %80’lik büyük bir bölümünü kapsamaktadır. Türkmenistan’ınönemli akarsuyu olan Amuderya (Ceyhun) nehrinin güneydeki dağlardan getirmiş olduğu malzemeleri biriktirmesi ve yönünü değiştirmesi sonrasında yağış azlığı ve buharlaşmanın şiddetine bağlı olarak nemden mahrum kalması sonrası ülkede kurak bölge topografyaları oluşup gelişmiştir. Bunun sonucunda ise Türkmenistan’da Kurak Bölge Topografyalarının oluşumu daha da hızlanmıştır. Kurak bölge topografyalarının hâkim olduğu Karakum çölünde barkanlar, ripplemark, kumul sırtları gibi rölyef dikkat çeker. Anahtar Kelimeler: Türkmenistan, jeomorfoloji, kurak bölge topografyası ABSTRACT With its area of 491,200 km² Turkmenistan is one of the Turkish countries situated in the Central Asia. The country’s landforms are quite simple. All of the parts outside of Koyten Mountains in the Southeast, Kopet Mountains in the south, Karabil and Bathyz plateaus in the southwest have a flat landform appearance. Considered to be one of the branches of Alp Himalayan Mountains, these mountain systems are remarkable with their worn bare surfaces. By being resistant enough against the rocks, Koyten Mountain form the highest point with the height of 3139 meters. At the same time fault lines are located on these mountain areas. Began to nascent Neogene, Karakum desert covers a large portion of 80% area of the country. By being Turkmenistan’s most important stream, the Amu Darya (Jeyhun) river after collecting the materials from the southern mountains and by being deprived of moisture due to lack of rain and great violence of evaporation as a result of changing the direction of the river made the formation and improvement of topography of arid regions within the country. As a result of this, the formation of the arid region’s topography in Turkmenistan has been accelerated even more. Dominating to topography of arid region the Karakum desert is remarkable with its relief like barchans, dunes like ridges and ripple marks. Keywords: Turkmenistan, geomorphology, topography of arid region

Anahtar Kelimeler: