Özet:

Demokrasi için doğal bir gereklilik olan hesap verme, eğitim üzerinden yalnızca öğrencilerin ve ailelerin memnuniyetini değil aynı zamanda tüm vergi mükelleerinin eğitme ayrılan ülke gelilerinin ne denli verimli kullanıldığını belgelediği için, eğitim hizmeti veren kurumların profesyonelliğinin bir ölçütüdür. Bu doğrultuda bu araştırmada amaç, ilköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerine göre, kamu ve özel ilköğretim okullarında hesap verebilirliğe ilişkin alan yazından elde edilen bilgiler doğrultusunda araştırmacı tarafından belirlenen "Öğrencilerin Akademik Başarısı", "Eğitim-öğretim: Eğitim Hakkı ve Fırsat Eşitliği", "Okul Paydaşlarına İlişkin Sorumluluklar", "Okul Örgütünün Gelişme Kapasitesi" ve "Kaynak Kullanımı" boyutlarını benimseme ve uygulanabilir bulma düzeylerini ortaya koymaktır. Nedensel karşılaştırma türünde, tarama modelinde olan araştırmada veriler 2010-2011 eğitim öğretim yılında aynı isimli doktora tez çalışması kapsamında, Milli Eğitim Bakanlığı Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığının (EARGED) desteğinde Türkiye genelinden araştırmacı tarafından geliştirilen "Eğitimde Okul Geliştirme Aracı Olarak Hesap Verebilirlik Ölçeği" aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, araştırmaya katılan kamu ve özel ilköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin ölçekte belirlenen boyutları benimsedikleri ölçüde uygulanabilir bulmamaktadır. Araştırmaya katılanlar öğrenci akademik başarısı bağlamında, Türkiye'de İlköğretim Kurumları Yönetmeliği'nde yer alanlar benimsenmekte, ancak Ülke öğretim programlarında yer alan amaç ve kazanımların öğrencilerde ne ölçüde gerçekleştirildiğine ilişkin kanıtların hazırlanmasında kendi sonuçları yerine ülke genelinde yapılan sınav sonuçlarına güvenmekte, tüm ilköğretim çağındaki çocukların eğitimden "eşit kazanım" elde etmelerini sağlamayı hedeemekte ancak uygulamada sorun yaşamakta; okul paydaşlarına ilişkin sorumluluklar bağlamında katılımcılar okul çalışanlarına, öğrencilere ilişkin sorumlukları, öğrenci velilerine ilişkin sorumlukların gerçekleştirilmesine göre daha çok benimsemekte, görece daha uygulanabilir bulmaktadır. Katılımcılar, okulu sadece öğrencilerin öğrendiği bir ortam olarak görmekte, bizzat kendilerinin de öğrenme ortamı olduğunu fark etmemektedir. Araştırma sonuçları, okullarca hazırlanan stratejik planların amacına olaşmadığını, belirlenen hedeer, hedeerin gerçekleşme durumunun okul örgütünce izlenmediğini ve değerlendirilmediğini göstermiştir.. Katılımcılar, kaynak kullanımında tasarrufun gözetilmesi, etkili ve verimli kullanılmasının öğretilmesi konularında benimseme düzeyinde oldukça kararlı görünmelerine rağmen, özel okullarda çalışan yönetici ve öğretmenler, kamu okullarında çalışan meslektaşlarına göre kaynakları etkili ve verimli kullandıklarına ilişkin hesap verir olmayı görece daha az benimsemekte ve uygulanabilir bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: