Abstract:

Bu çalışmada, Bingöl Havzası'nın güneybatısında yer alan ve Murat Nehri'nin yan kollarından olan Gökdere Havzası ve çevresinin, heyelan duyarlılık analizlerinin yapılması amaçlanmıştır. Bingöl'ün güneybatısında yer alan Gökdere ve çevresinde litoloji, tektonik, morfoloji ve iklim özellikleri nedeniyle heyelan yoğun olarak görülmektedir. Bahçeli, Suvaran, Gökdere ve Yumaklı köylerinde görülen heyelanlar yerleşme, karayolu ve tarım arazilerini etkilemektedir. Sık yaşanan heyelanlar nedeniyle Gökdere ve Yumaklı yerleşmelerinde yer değiştirmeler ve mesken nakilleri yaşanmıştır. Litolojinin aglomera, tüf, bazalt ve marndan oluştuğu havza ve çevresi, Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) içerisinde yer almakta olup, DAF’ın hareketine bağlı olarak depremler meydana gelmektedir. Tektonik hatların ve akarsu aşındırmasının etkisiyle eğim değerleri yüksektir. Kış mevsiminde kar kalınlığının 3-4 m’yi bulduğu inceleme alanında, bitki örtüsü ise oldukça seyrektir. Doğal koşulların elverişli olması nedeniyle meydana gelen heyelanlar önemli ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu çalışmada frekans oranı metodu ile litoloji, fay hatlarına uzaklık, eğim, bakı, akarsulara uzaklık ve bitki örtüsü faktörleri kullanılarak Gökdere Havzası ve çevresi için heyelan duyarlılık haritası oluşturulmuştur. Coğrafi Bilgi Sistemleri ile her katmanın hücre sayısı ve bu katmanlarda yer alan heyelanlı hücre sayısı bulunmuş, bu veriler kullanılarak heyelan duyarlılık indeksi (LSI) oluşturulmuş ve faktör haritalarının veri tabanlarına işlenmiştir. Faktör haritaları toplanarak duyarlılık haritası oluşturulmuştur. Oluşturulan duyarlılık haritasına göre yerleşmelerin tamamı, tarım alanları ve karayolları orta ve yüksek riskli sahada yer almaktadır. Tektonik olarak aktif olan sahada heyelanlar kaçınılmazdır. Bu nedenle heyelan duyarlılık haritası dikkate alınarak planlamaların yapılması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Bingöl, Gökdere Havzası, frekans oranı, heyelan duyarlılık analizi

Keywords: