Abstract:

Yüzyıllardır, baskı tekniği olarak matbaacılıkta ve ifade aracı olarak sanat alanında kullanılan gravür, sanatçıların eserlerinin daha çok kişiye ulaşması, eserlerinin çoğaltılması için geliştirilen bir yöntemdir. Gravürler, sanat değerlilerinin yanı sıra yapıldığı dönemdeki doğal çevreyi, kültürel ve sosyal hayatı yansıtarak değişimleri bize göstermekte ve önemli birer belge niteliği taşımaktadırlar. Türkiye’de sanat eğitiminde ve özel sanatçı atölyelerinde uygulanan gravür tekniklerinde geleneksel yöntemlerin kullanıldığı dikkat çeker. Bu geleneksel baskı resim tekniklerinin ve malzemelerinin sağlığı tehdit eden zararlı etkilerinin olduğu yapılan araştırmalarda ispatlanmıştır. Özellikle geleneksel yöntemlerde kullanılan, plaka koruyucu olarak kullanılan asfalt verniği ve aşındırma için kullanılan nitrik asidin sağlık problemlerine yol açtığı ve ileri aşamalarda kansere ve ölüme neden olacak kadar ciddi tehdit oluşturduğu bilinmektedir. Bu araştırmada, plaka yüzeyini korumak için kullanılan astarla ilgili denemelerde polizolan ve talens sıvı maskeleme film kullanılarak başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Aşındırıcı olarak nitrik asit yerine çinkoda tuz sülfat aşındırıcı, bakırda edinburg aşındırıcı kullanılabileceği görülmüştür. Farklı teknikler olarak spreyli aquatinta, şekerli çini, kollagrafi, karborundum ve chine colle gibi toksik olmayan teknikler denenmiş ve başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Sanat eğitimini tercih eden gençlerimiz, eğitim sürecinde olmaması gereken zararlı ve kanserojen maddelerle çok erken yaşlarda karşı karşıya gelmektedir. Buna engel olabilmek için de eğitim sürecinde uygulanan tekniklerin ve malzemelerin toksik olmayanlarla yer değiştirmesi ivedilik arz etmektedir.

Keywords: