Özet:

Kültür, bir toplumda geçerli olan ve gelenek hâlinde devam eden her türlü dil, duygu, düşünce, inanç, sanat ve yaşayış öğelerinin tümüdür. Bizler üyesi olduğumuz toplumun kültürünü farkında olmadan öğrenir, hayatımızın çeşitli zamanlarında bunlardan yararlanırız. Anadolu insanının hayatında yer alan en önemli kültür yapılarından biri de inançlardır. Kültürün önemli unsurlarından biri olan ve toplumlara ait bazı özellikleri bünyelerinde barındıran halk inançları çeşitli konularda olabilir ve çeşitli kaynaklardan beslenebilirler. Bir hastalığı tedavi etmede, yağmur yağdırmada, yola çıkarken vb.de bu inançları görebiliriz. Türkler tarih süreci içinde çeşitli toplumlarla ilişkide bulunmuş, onlardan etkilenmiş, çeşitli dinleri ve inanç sistemlerini kabul etmiş, çeşitli hayat tarzlarını benimsemişlerdir. Doğaldır ki bunlar da zamanla inançlarını etkilemiştir. Onların inançlarını etkileyen unsurlardan biri de “hayvanlar” olmuştur. Türklerin uzun yıllar atlı- göçebe bir hayat tarzı benimsemeleri, sosyal ve ekonomik düzenlerinin hayvanlara dayanması bu durumun en önemli nedenlerinden biridir. Bu durum gösteriyor ki, hayvanlar sosyo kültürel ve ekonomik yapıdaki yeri ve işlevlerinden dolayı ilgili bir inancın ortaya çıkmasına sebep oluyor, sonra da bu inançla ilgili uygulamalar oluşuyor. Çalışmalar şunu göstermiştir ki hayvanlar doğumdan ölüme, evlenmeden halk hekimliğine kadar birçok alanda Türklerin inançlarında yer almıştır. Biz de çalışmamızda, Anadolu’daki bu zengin halk kültürünü hayvanlarla ilgili inançlar bağlamında ele aldık. Burada hayatın geçiş evrelerinden olan “doğum”la ilgili örnekler üzerinde duruldu. Doğumla ilgili hayvanlar etrafında oluşan inanç ve uygulamalar “doğum öncesi”, “doğum sırası” ve “doğum sonrası”na ilişkin olarak üç ana başlıkta ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: