Abstract:

Çin Halk Cumhuriyeti’nde Yeni Uygur Türkçesi, Kazak Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Özbek Türkçesi, Tatar Türkçesi, Tuva Türkçesi, Sarı Uygur Türkçesi ve Fu-yü Kırgız Türkçesi ile birlikte konuşulan dokuz Türk lehçesinden biri olan Salır Türkçesi; sözvarlığı açısından büyük bir öneme sahiptir. Sözvarlığının içinde Moğolca, Çince, Tibetçe, Arapça, Farsça, Yunanca, Rusça vb. dillere ait kelimeler yer aldığı gibi yukarıdaki zikredilen Türk lehçelerine ait kelimeler de bulunmaktadır. Salır Türkçesinin bu dil ve lehçelerden kelime alıntılaması bu diller ve lehçelerle tarihin belli dönemlerinde dil ilişkisi içerisinde bulunduğunu gösterir. Salır Türkçesinin sözvarlığı açısından dikkat çeken bir yanı da sözvarlığının on dokuzuncu ve yirminci yüzyıllarda bazı farklılıklar göstermesidir. İşte bu çalışmada bu farklılıklar üzerinde durmaya çalışacağız. Bu farklılıkları tespit ederken on dokuzuncu yüzyıl Salır Türkçesi hakkındaki kaynaklarımız olan Grigoriy Nikolayeviç Potanin’in Tangutsko-Tibetskaya okraina Kitaya i tsentral’naya Mongoliya adlı çalışmasından ve William Woodville Rockhill’in Diary of a Journey through Mongolia and Tibet in 1891 and 1892 adlı eserinden yararlandık. Salır Türkçesinin yirminci yüzyıldaki sözvarlığı için ise Lianyun Lín’in Sālā- Hàn Hàn-Sālā Cíhuì, Susanne [Zsuzsa] Kakuk’un Un vocabulaire salar ve Textes salar ve Edhem Rahimoviç Tenişev’in Salarskiy yazık ve Salarskiye tekstı, Abdurrişid Yakup’un An Ili Salar Vocabulary adlı yayınlarını ve Pekin’de hazırlanan Zhongguo tujueyuzu yuyan cihuiji adlı çalışmayı kullandık.

Keywords: