Abstract:

Rus incelemeci Mikhail Bakhtin’in, edebiyat incelemelerinden hareketle ortaya attığı diyalog, diyaloji ve karnavalesk gibi kavramlar popüler kültür incelemelerinde de kullanılır. Bakhtin’e göre Karnavalda, resmi kültüre karşıt olarak konumlanan bir halk kültürünün, kahkahayı, doğanın kolektif yaşamının ritimlerini, bedenin direncini ve işlevlerini, dile, edebiyata taşıması söz konusudur (Bakhtin, 2001: 23). Karnaval meydanı, her türlü resmi konum ve ciddiyete yönelik alay, tüm hiyerarşilerin tepetaklak edilmesi, davranış kurallarının küfür, aşağılama, kabalıkla ihlal, bedensel iştahlara yönelik tüm aşırılıkların kutlanması biçiminde kendini dışa vuran bir halk bilincidir. Bakhtin, tüm “yarı ciddi- yarı komik türlerin”, karnavalesk folklor ile birleşmiş olduğunu söyler. Hepsi de az ya da çok dünyaya dair özgül bir karnaval duygusuyla yüklüdür ve bir kısmı da sözlü karnavalesk-folklorik türlerin doğrudan edebi çeşitlemeleridir. Yarı ciddi- yarı komik türlerin tümünde retorik öğe bulunur ve bu türler hetero sesli bir doğaya sahiptir; çok perdeli bir anlatım, iç içe geçmiş türler ve biçimler sıklıkla kullanılır. Müzisyen Karahan Kadırman, Müzika-Retorika adını verdiği “performanslarında” izleyici ile karşılıklı diyalog kurduğu bir üslup kullanır. Kadırman, Müzika Retorika’yı, bireylerin retorik yoluyla “benzerlikler ve farklılıkları, bunları donduran toplumu, bunları yasallaştıran ve kimi zaman sarsan siyaseti, bunların içlerinde dalgalandığı psikoloji ve ahlakı” tartıştıkları ve bu tartışmalar sırasında daha önce kaydedilmiş “alan” sesleri üzerine, müzisyen tarafından birden çok çalgı icra edilerek yapılan müziğin kullanıldığı bir tür olarak tanımlar. Kadırman’a göre “kentsel müzik kültürü içersinde, popüler ve alışılmış olana protest olarak ortaoyunu, kabare, müzikal, performans sanatı, aşık geleneği ve başka sanat disiplinleriyle türler arası bir birliktelik oluşturmak ve konuşulamayanı konuşmaya teşvik etmek ve otoriter yapıyı eleştirmek” önemlidir. Bu çalış- manın amacı Karnaval ve diyalog kavramları bağlamında Müzika Retorika’yı analiz etmektir.

Keywords: