Abstract:

Doğu - batı hattında Çin’den başlayıp Anadolu’dan geçerek Avrupa’ya uzanan kadim ticaret rotası İpek Yolunun geçiş güzergâhında, Taklamakan Çölünün batı kıyısında yer alan kuzeyden güneye Kaşgar, Yarkend, Hotan çizgisi boyunca farklı şehir, ilçe ve köylerde dağınık hâlde yaşayan Abdallar, günlük yaşamlarında Uygurca konuşmakla beraber kendilerinden olmayan kimselerin onları anlamalarını istemedikleri durumlarda kendi aralarında ayrı bir dil kullanırlar. Bu dil, temel kelime hazinesi büyük oranda Farsça menşeli sözcüklerden oluşan ancak gramer hususiyetleri bakımından bütünüyle yerli Uygur ağızlarına benzeyen melez bir lisandır. Yerli ahalinin işaret edilen Abdal gruplarına verdiği isim Eynu olduğu için söz konusu dil literatürlerde sıklıkla Eynuca adıyla anılmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle “Eynu” adıyla maruf Abdal zümrelerinin yaşadıkları coğrafya, nüfusları, günlük yaşamları ve kökenleri hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonrasında ise “Eynuca” adıyla tabir olunan Abdal dilinin ses bilgisi, şekil bilgisi, cümle bilgisi ve söz varlığı, bu dil üzerine yapılan etütlerden hareketle Uygurca ile karşılaştırmalı olarak tanıtılmıştır. Son olarak bu ilginç anlaşma vasıtasının niteliği ve menşei ile ilgili fikirler beyan edilmiş ve Anadolu Abdalları ile Eynuların sosyo - ekonomik durumları ve onların gizli dilleri ile Eynuca arasındaki benzerlikler dikkate sunularak Eynucanın Tarım Havzası Abdallarının gizli dili olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Sözcükler: Eynu, Abdallar, gizli dil, Tarım Havzası.

Keywords: