Özet:

“Anlam yüklenmiş resim” anlamındaki karikatür mizah aracı olup toplumun ortak algısını ifadenin sanatsal yollarındandır. Ülkemizde toplumun yaşlılığa bakışını değerlendiren çalışma bulunmamaktadır. Karikatürlerde yaşlılığın nasıl ele alındığını değerlendirmek yaşlılığa bakışla ilgili dolaylı bilgi sağlayabilir. Çalışmanın amacı yaşlılığın karikatürlerde nasıl ele alındığına ilişkin uzman görüşlerini incelemektir. Bu çalışmada Türkiye’deyüksek tiraja sahip, haftalık yayınlanan iki karikatür dergisinin Mayıs 2012-2013 arasındaki sayıları incelenmiştir. Yaşlılıkla ilgili olduğu saptanan tüm karikatürler çalışmaya dahil edilmiştir. Dört değerlendirici seçilen 91 karikatürün her biri için yaşlılık ile ilgili çeşitli boyutların (esnek olamama, unutkanlık/bilişsel sorunlar, yeniliklere açık olmama hali, vb.) sorgulandığı bir anket formu doldurmuştur. Değerlendiriciler-arası güvenirlik yüksek bulunmuştur (sınıf içi korelasyon katsayısı: 0,84, p:0,02). Karikatürler incelendiğinde %70,6’sında yaşlılığın olumsuz yönleriyle ele alındığı saptanmıştır. Öne çıkan temalar bunama (%25.3), teknolojik gelişmelere uyum sağlayamama (%12,1), rijidite-esnek olmama ve yeniliğe açık olmama (%11) ile ölüm kaygısıdır (%9,9).  Hızla yaşlanan bir toplumda, toplumun bakış açısını dolaylı olarak yansıttığı düşünülen karikatürlerin olumsuz temalar içermesi önemlidir. Karikatürlerin içeriği incelendiğinde unutkanlık öne çıkmaktadır. Bu sonuç yaşlanma ve demansın bir arada ele alınmasıyla ilişkilidir. Toplumun ruh sağlığını korumak adına, yaşlılığa yönelik olumsuz algının düzeltilebilmesi için yaşlılığa dönük yatırımlarda bu konu ele alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler: