Özet:

Toplumsal cinsiyet ayrımı gözetmeden her bireyin nüfusa kayıt edilmesi sosyal devletin temel görevidir. Bu kayıt idari düzeyde vatandaşın var olduğunun daimi ve resmi kanıtıdır. Her bir bireyin doğumdan itibaren nüfus kütüklerine kayıt edilmesi, kimlik ve hukuki şahsiyet hakkını ve diğer haklarını korumak için zorunludur. Türkiye’de başta Anayasa olmak üzere Medeni Kanun, Vatandaşlık Kanunu ve Nüfus Hizmetleri Kanunu ile doğum kaydı ve vatandaşlık hakkı güvence altına alınmıştır. Ancak yasal oluşumlara rağmen, kayıt altına alın(a)mamış ya da yanlış kayıt yüzünden mağdur durumda kalmış yurttaşlara halen rastlanmaktadır. Bireylerin zamanında nüfus kütüklerine kaydedilmemesi veya yanlış kaydedilmesi eğitim, sağlık, güvenlik, vatandaşlık ve yabancılar hukuku açılarından önemli sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu öngörüden hareketle, çalışmada Türkiye’de nüfusa kayıtla ilgili sorunların kimin yaşadığı; nüfus cüzdanı olmayan, geç kayıt yaptıran ve hatalı beyanda bulunan bireylerin sosyolojik özelliklerinin neler olduğu irdelendi. Ayrıca, nüfusa kayıtlı olmayan veya geç kayıt olan vatandaşların sosyal ve ekonomik açıdan nasıl dezavantajlı bir konuma itildikleri tartışıldı. Araştırmada feminist yöntembilim izlendi; 2003 yılı Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmasının temsili nicel verilerinden hem de konuyla ilgili UNICEF (2007) araştırmasının nitel verilerden yararlanıldı. Çalışma bulguları nüfus kaydı ile sorunlar yaşayanların önemli bir kısmını kız çocukları ve kadınlar oluşturduğunu yansıttı. Kadın vatandaşlık hakları açısından nüfusa kayıt olmama kadının aile hukuku; resmi nikahın kabulu; çok eşliliğin yasaklanması; evlilik yaşının yasalarca kontrol edilmesi; miras hukukunun kadın haklarını gözeterek oluşturulması; temel eğitime kız çocuklarının zorunlu katılımı gibi hukuksal düzenlemelerden yararlanamaması anlamına gelmektedir. Bu nedenle, kadın insan ve yurttaş haklarınıntemel unsurunu oluşturan nüfusa kayıt sorununun giderilmesi, kadının toplumsal olarak güçlendirilmesinin ilk veönemli adımını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: