Abstract:

Bu makalenin ilk hali, 10-12 Eylül 1998 tarihlerinde Selçuk Üniversitesince düzenlenen VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi'nde bildiri olarak sunulmuştur. Yaklaşık otuz yıldan beri, genelde bilim ve bilimsel yöntem, özelde sosyal bilimler alanında “sıradan” olarak nitelendirilemeyecek bazı gelişmeler olmakta; doğal olarak bu gelişmeler, eğitim bilimlerini de etkilemektedir. Bu süreçte, ontolojik, epistemolojik ve metodolojik boyutlarda egemen bir bilimsel çözümleme ve açıklama mantığı olarak pozitivizm ve onun uzantıları durumunda olan neopozitivizm, mantıksal pozitivizm, işlevselcilik gibi paradigma ve yaklaşımlara karşıt veya alternatif olarak nitelendirilebilecek bir takım paradigma ve yaklaşımlar geliştirilmekte; özellikle, öznellik, görecelilik, durumsallık, yerellik, bağlam, kültür, değerler, dil gibi kavramları vurgulayan yeni paradigma ve yaklaşımlarla pozitivizm arasında bir paradigmalar savaşından söz edilmektedir. Bilim felsefesindeki gelişmelere bağlı sosyal bilim tartışmaları, eğitim yönetimi alanını da etkilemektedir. Bu alanda geliştirilen kuram ve modeller, genelde pozitivist paradigma ve onun uzantıları durumunda olan işlevselcilik, yapısalcılık ve sistem yaklaşımları üzerine inşa olunmuştur. Gerek kuram geliştirmede, gerekse araştırma ve uygulamada, genelde yapısal-işlevsel modeller kullanılmış; daha çok da nicel araştırma yöntemleri tercih edilmiştir. Pozitivizmin genelleyici, evrensel, nesnel, değerden bağımsız, belirlenimci, indirgemeci bilim anlayışına karşıt olarak alternatif paradigma ve yaklaşımlarda genellenemezlik, durumsallık, öznellik, değer yüklü olma, görecelilik, nitellik gibi hususlar öne çıkmaktadır. Bu bildiride, egemen bir bilim paradigması olarak pozitivizm ve onun uzantılarıyla alternatif paradigma olarak yorumsamacılık ve bu kapsamda düşünülebilecek fenomenoloji, etnometodoloji, eleştirel kuram ve sembolik etkileşimci yaklaşımların eleştirisine girmeden eğitim yönetiminde kuram, araştırma ve uygulama yönlerinden temel doğurguları tartışılmıştır.

Keywords: