Abstract:

Kuşkusuz Cleopatra, tarihin en önemli kadın figürlerinden biridir ve aynı zamanda Shakespeare dramasının en belirgin kadın karakterlerindendir. Shakespeare bu eseri yazarken Thomas North’un çevirisini kullanmıştır ve bu sebeple hem Anthony hem de Cleopatra’nın bir ölçüde gerçeği yansıttığı söylenebilir. Yine, oyun gerçeği yansıttığından Roma’dan Mısır’a uzanan büyük bir coğrafi değişiklik içerir ve bu yüzden sahneye yansıtılması gerçekten zor bir oyundur. Shakespeare oyunlarında Leydi Macbeth, Juliet, Ophelia, Cordelia gibi birçok önemli kadın karakter yer alır ancak Cleopatra bu oyun boyunca görülen ‘yılan tanrıça’ özelliği ile Shakespeare'in diğer kadın karakterlerinden ayrılır. Yılan tanrıça kavramı tarih boyunca bazı eserlerde kullanılan bir kavramdır. Bunlara örnek vermek gerekirse Jean D’arras’ın Melusine ve John Keats’in Lamia adlı eserleri yılan tanrıça özelliği gösteren kadınlar içerir. Hem Melusine karakteri hem de Lamia karakteri yılan tanrıça olarak sihirli güçlere sahiptirler ve bu güçler sayesinde etraflarındaki erkekleri etkilemeyi başarmışlardır. Ancak bu sihirli güçler hikâyelerin sonunda kendilerine ve etrafındakilere yıkım getirir. Melusine hikâyesindeki kahramanımız Raimondin sihirli yılan tanrıçanın büyüsüyle harika bir hayat yaşar ancak onun kehanetini bozduğunda ise bu ona ve hanesine yıkım getirir. Benzer şekilde Lamia hikâyesindeki kahramanımız Lycius da bir yılan tanrıça tarafından büyülenerek günlerini geçirir. Evlendiği kadının gerçek kimliği arkadaşı tarafından ortaya çıkarıldığında o da Raimondin’in yaşadığı yıkımın aynısını yaşar ve keder içinde ölür. Bu bahsedilen örneklerdeki kadınların hepsi birbirlerine benzer özellikler gösterir. Cleopatra da bu Shakespeare oyununda sihir kullanmasa da, sihirli denilebilecek bir şekilde etrafındaki erkekleri etkilemeyi başarır. Bu onun yılan tanrıça olduğunun güçlü kanıtlarından biridir. Ayrıca ondan etkilenen bazı erkek karakterler de onun yılan tanrıça olduğunu itiraf etmişlerdir. Birçok erkeğin ilgisi üzerinde olduğu için Cleopatra Laura Mulvey (1975) tarafından ortaya atılan bir kavram olan “eril bakış”ın nesnesidir, bu nedenle etrafındaki her erkeği etkiler. Bu erkekler için Cleopatra kendi fantezilerinin yansımasıdır. Buna örnek olarak onun etkilediği karakterlerden biri olan Enobarbus’un onu tasvir etmesi gösterilebilir. Enbarbus onun sevgilisi olmasa da Cleopatra’yı şaşırtıcı bir anlatımla tasvir eder ki bu da onun Cleopatra’nın özelliklerini değil de kendi fantezisini tasvir ettiğinin göstergesidir. Bu çalışmada bahsedilen diğer bir durum ise; Cleopatra’nın karakterinin tanımlanmasında kullanılan “sonsuz çeşitlilik” kavramıdır. Bu özellik sayesinde hem yılan hem de tanrıça özelliği taşıyan davranışlar sergileyebilmiştir ve incelendiğinde etrafında kadın erkek tüm karakterlerin kaderlerinde Cleopatra’nın davranışlarının etkisi olduğu görülecektir. Burada aynı zamanda Cleopatra’nın ‘sonsuz çeşitlilik’ olarak tanımlanan davranışları yılanın mitolojik tasviri ve biyolojisiyle de bağdaştırılarak incelenmiştir. Örneğin yılan mitolojide hem iyiyi hem de kötüyü barındıran iki yönlü bir canlı olarak ele alınır. Aynı şekilde Cleopatra’da içinde hem iyilik hem kötülük, hem aşk hem ihanet barındırır.  Biyolojik olarak ise yılan deri değiştirir ve bu da yenilenme ve yeniden doğmayı simgeler. Cleopatra da olayların gidişatına göre davranış şeklini tamamen değiştirir ve bir yılanın deri değiştirip yenilenmesi gibi o da yenilenir. Bu sebeple bir sahnede Anthony’e göndereceği elçiye onu üzüntülü bulursa dans ettiğini, keyifli bulursa üzüntüden hastalandığını söylemesini ister. Bunların hepsini göz önüne alarak, bu makale Cleopatra’nın mitolojik yılan figürünün, yılan kadın figürleriyle ilgilenen benzer edebi eserleri inceleyerek, oyunun ana karakterlerinin ilişkilerine nasıl yansıdığını araştırmaktadır. Ayrıca bazı eleştirel makalelere odaklanarak “eril bakış” kavramının onun üzerindeki etkisini inceleyecektir. Bunun yanında Cleopatra’nın karakterine atfen kullanılan “sınırsız çeşitlilik” kavramının onun karakteriyle ve diğer karakterlerle nasıl ilişkili olduğuna ışık tutmaya çalışıyor. 

Keywords: