Özet:

Edebî sanatlar, edebî bir metnin layıkıyla anlaşılmasında son derece önemlidir. Bir şairin şiirlerinin gerçek değerinden söz edebilmek, ancak onun şiirlerindeki orijinal teşbihlerin, istiarelerin ve buna bağlı olarak orijinal hayallerin tespitiyle mümkün olabilecektir. Yekta Saraç’ın da dediği gibi “teşbih ve istiare şairin edebi kişiliğini belirlemede hareket noktası kabul edilebilecek hususlardandır.” 13. yüzyılın sonları ile 14. yüzyılın başlarında yaşadığı bilinen ve Türkçeyisafduru şekliyle kullanan Yunus Emre’nin Dîvân’ındaki teşbih ve istiareler, bu bildirinin konusu olarak seçilmiştir. Hemen şunu hatırlatmak gerekir ki, Yunus Emre’nin asıl amacı edebî sanatları başarılı bir şekilde kullanmak, bu konudaki marifetlerini sergilemek değildir. Onun amacı insanları içinde bulundukları bunalımdan kurtarmak, onlara Hakk’ı anlatmaktır. Halk ise, eskilerin tabiri ile “avam”dır. Halkın soyut hakikatleri anlayabilmeleri için alışmış oldukları, kendilerine aşina gelen somut temsillere ve teşbihlere ihtiyacı vardır. İşte sözün kıymeti, güzelliği, makama ve halin muktezasına uygun olması, kısaca beliğ olması bu noktada hayat bulmaya başlamaktadır. Kısacası Yunus Emre yaptığı teşbih ve istiareler ile hem halkı yönlendirmiş hem de oldukça başarılı şiirler ortaya koymuştur. Bu bildiride Yunus’un gül etrafında oluşturduğu teşbihlere değinilecektir.

Anahtar Kelimeler: