Özet:

Evrensel Periyodik Gözden Geçirme usulü; Birleşmiş Milletler reform hareketleri çerçevesinde 60/251 sayılı BM Genel Kurulu Kararı ile insan haklarına ilişkin denetim usullerine eklenmiş bir mekanizmadır. Bu yeni usul, söz konusu BM Genel Kurul kararı ile İnsan Hakları Komisyonu’nun yerini almak üzere kurulan İnsan Hakları Konseyi tarafından yürütülmektedir. Konsey’in kurulmasındaki asıl amacın BM insan haklarının korunması sistemini güçlendirmek olduğu göz önüne alınarak, çalışmada öncelikle İnsan Hakları Konseyi’nin yapısı ve görevleri kısaca incelenmiş ve bu kapsamda özellikle Konsey’in oluşumu ve üye seçiminde Komisyon dönemindeki olumsuzlukların tekrarını önlemek için hayata geçirilen tedbirlerin altı çizilmiştir. Çalışmanın devamında; BM üyesi tüm devletlerin, insan haklarına ilişkin uygulamalarının tamamının incelenmesini ifade eden bir usul olan EPGG’nin işleyişi açıklanmıştır. Türkiye, 3–14 Mayıs 2010 tarihleri arasındaki sekizinci oturum kapsamında EPGG incelemesine tabi tutulan devletlerdendir. Bu inceleme esnasında ve inceleme sonunda ortaya konan Nihai Rapor’da öne çıkan hususlar, Türkiye’deki insan hakları uygulamalarının EPGG perspektifinden genel bir karnesi olarak sıralanmıştır. EPGG usulünün BM reform hareketleri kapsamında konumlandırılması amacıyla, çalışmada Konsey’in ve EPGG’nin yapısına ilişkin eleştiriler ile EPGG usulünün BM sistemindeki diğer denetim usulleriyle ilişkisine yönelik eleştiriler de genel olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: