Abstract:

Literatürde çevre kirliliği ve bunu belirleyen faktörler önemli ölçüde tartışılmaktadır. Çevre kirliliğinin ölçülmesindeçok kullanılan gösterge karbondioksit salınımı olduğu için bu çalışmada bu değişken çevre kirliliğini ölçmede kullanılmıştır. Çevre kirliliğinintemel belirleyicileri arasında ekonomik büyüme, finansal gelişme, enerji tüketimi ve dış ticaret yer aldığı için bu çalışmada bu değişkenler ile karbondioksit salınımı arasındaki ilişkiler Türkiye ekonomisi bağlamında 1960-2013 döneminde ele alınmıştır. Burada söz konusu değişkenler arasındaki ilişki Granger nedensellik analizi çerçevesinde araştırılmıştır. Serilerin durağanlık analizi ADF ve PP testleriyle yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre tüm değişkenlerin birinci farkı alındığında durağan hale geldiği görülmüştür. Granger nedensellik analizi için gerekli olan uygun gecikme uzunluğu VAR modeli yardımıyla 1 olarak belirlenmiştir. Söz konusu gecikme uzunluğu kullanılarak Granger nedensellik sonuçları elde edilmiştir. Nedensellik analizine göre karbondioksit salınımından enerji tüketimine ve dış ticaretten karbondioksit salınımına doğru işleyen bir Granger nedenselliği tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra enerji tüketimi, finansal gelişme ve ekonomik büyümeden karbondioksit salınımına doğru işleyen bir nedensellik belirlenememiştir. 

Keywords: