Özet:

Bu makalede Aristoteles’in Ruh Üzerine adlı eseri üzerine yazılan yorumlar bağlamında İskender Afrodîsî’nin faal akıl yorumu incelenecektir. Ruh Üzerine yorumculuğu bakımından İskender felsefe tarihinde önemli bir yerde durmaktadır. İskender Akıl Üzerine ve Ruh Üzerine adlı risalelerinde maddi akıl, bilfiil/müstef’âd akıl ve faal akıl olmak üzere üçlü bir akıl tasnifi yapmıştır. İskender Aristoteles’in ay üstü ve ay altı dünya arasında bıraktığı boşluğu semavi cisimlere aracı rolü vererek ve faal aklı iki dünya arasında ilâhî bir güç olarak vasıflandırarak aşmaya çalışmıştır. İskender’e göre faal akıl Tanrı’dır, ilâhî kimliklidir, ayrıktır, sürekli bilfiildir, ölümsüzdür ve sonsuzdur. Faal akıl insani maddi aklı bilfiil hale getirmekte, bilkuvve düşünülürleri bilfiil hale dönüştürmektedir. İnsani akıl müstef’âd düzeydeyken faal akıl insani akılla ittisal kurmaktadır. Böylelikle İskender faal aklı fiziksel dünyadaki ölümsüz akıl olarak vasıflandırmıştır. Faal akıl olan Tanrı bir yandan bilkuvve düşünülürleri bilfiil hale dönüştürürken öbür yandan semavi cisimler aracılığıyla ay altı dünyaya etki etmektedir.

Anahtar Kelimeler: