Abstract:

Bu çalışmada önemli bir Kırım Tatar aydını olan Hasan Sabri Ayvazof’un yaşamı hakkında kısaca bilgi verilmiş, ardından Türk eğitim tarihi açısından önemli kabul edilebilecek, “Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye” adlı eserinin tanıtımı ve yeri geldikçe pedagojik açıdan değerlendirilmesi yapılmıştır.  Aslı Arap harfli olan metin tarafımızdan okunarak günümüz alfabesine aktarılmış ve makalenin sonuna eklenmiştir.  Ayvazof’un eğitim bilimine ilişkin görüşlerinin iletilmesinde, eserdeki sıra takip edilerek 1906 yılında Bakü’de basılan bu küçük eser bilim insanlarının dikkatine sunulmuştur. Adından da anlaşılacağı üzere öğretim yöntemleri ve genel olarak eğitim bilimlerine ilişkin metodik bir eser olan Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye’nin girişini pedagoji tarihçesiyle yapan Ayvazof eğitimdeki gerilemenin sebeplerini sorgular. Ayvazof, Kırım Tatar aydınlanmasının öncülerinden olup ele alınan eserde Ayvazof’un çağdaş eğitimin gerekliliğine inanmış önemli bir aydın olduğu görülmektedir. Ayvazof, Kırım’da yeni yöntemle eğitimin ilk uygulayıcılarındandır. Osmanlı’da alfabe öğretiminde yeniliği temele alan Usûl-i Cedîd hareketi, Rusya Türklerinde eğitimin yanı sıra din, kültür ve toplumsal yaşamı içine alan bir yenileşme hareketi olmuştur. Ayvazof’un önerilerinden büyük bir kısmı dönemine göre çok ileride olup günümüzde dahi geçerliğini korumaktadır.

Keywords: