Özet:

“Kırk” sayısı Kur’ân’da dört yerde, hadislerde ise birçok yerde geçmektedir. Kırk hadis hakkında yapılmış birçok çalışma vardır. Bu da kırk sayısının hadislerdeki aldığı yeri göstermektedir. Kırk sayısı tasavvufta da önemli bir yer tutar. Kırk rakamı Arapça’da genelde çokluk için kullanılmaktadır. Hadislerdeki kırk sayısı öncelikle anlatımı kolaylaştırmaya yaramakla birlikte, genelde çokluktan kinaye (kesretten kinaye) anlamında mübalağa için kullanıldığı görülmüştür. Yoksa hadislerdeki geçen kırk ile sayıların bizzat kendisi kastedilmemiştir. Dolayısıyla bu sayılar genelde eğitim maksadıyla güzel amellere teşvik için kullanılmıştır. Bu makalede kırkın üzerinde rivâyet teker teker ele alınmış ve hadislerin sıhhati belirtilerek bir derecelendirme yapılmıştır. Neticede de hadislerin genelde zayıf olduğu görülmüştür. Ancak zekât gibi ibadete yönelik kullanılan kırk sayısı ise mecaz değil hakikat anlamında kullanılmıştır. Çünkü buradaki sayılar değişmeyen rakamlardır. Zira zekâtta “kırk koyun” veya “otuz sığır” gibi rakamlar, o konuda değişmeyen ölçülerdir. Burada dikkat çeken bir husus da bu rivâyetlerin belirli sahabîlerden aktarılmış olmasıdır. Bu sahabe râvîlerin sayısı yirmi civarındadır. Bunları rivâyetteki çokluk sırasına göre bazılarını şöyle gösterebiliriz: Abdullah b. Abbâs, Enes b. Mâlik, Abdullah b. Amr b. el-Âs, Ebû Hureyre, Câbir b. Abdullah, Ali b. Ebi Tâlib, Ebû Said el-Hudrî, Ebû Eyyub el-Ensârî, Ebû Zer el-Gıfarî… Buradaki hadisler ise genelde Kütüb-i Sitte ile birlikte Ahmed b. Hanbel’in Müsned’i, Hâkim’in Müstedrek’i ve Taberânî’in Mu’cemlerinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler: