Abstract:

Tören ve festivaller, bir topluluğun kültürel zenginlikleri içinde önemli bir yere sahiptir. Törenlerde yer alan uygulamalar, toplumun tarihi ve sahip olduğu değerleri hakkında önemli ipuçları barındırır. Saha (Yakut) Türkleri ile Sibirya’nın yerli halklarından oldukları düşünülen Hantı-Mansiler, Nivhler ve Nenetsler arasında yüzlerce yıllık bir geçmişe sahip olan “ayı töreni”, içerdiği ritüller ve müzikal uygulamalar açısından kendine has, farklı özellikler barındırır. Orta Asya Türk ve yakın komşu/akraba toplulukları arasında, doğa varlıklarını kutsal sayma inanışı ile bağlantılı olan bu tören, kapsamlı ritüeller içerir. Ayının avlanması, öldürülmesi ve etinin yenmesi bazı uygulamalar eşliğinde yapılır. Bu uygulamalar içinde müzik ve çalgılar özel bir yere sahiptir. Betimsel karakterli bu çalışma, ağırlıklı olarak Rusça, bunun yanı sıra Türkçe ve İngilizce kaynakların taranması ve alan araştırması sonucu elde edilen bulguların, tarihsel ve müzikolojik saptamalarının yapılması, yorumlanmasına dayanmaktadır. Çalışmada Ayı Töreninin kökeni, ritüelleri, bu törende kullanılan çalgıların yanı sıra, sadece bu tören ile özdeşleşen brevne gibi çalgıların nitelikleri, kullanılış amaçları vurgulanmıştır. 

Keywords: