Görüntüleme
69
Tarihi Tanzimat ile başlatılan ve o günden beri kendisine halkı aydınlatmak, bilinçlendirmek ve eğitmek misyonlarının yüklendiğini sık sık dile getiren Türk basını, basit ama evrensel bir sorunla da hep yüz yüze kalmıştır: Finans. Denebilir ki; gazeteciliğin tek başına kârlı bir iş olmadığının anlaşılması, aynı zamanda meslekteki kirlenmenin de başlangıcıdır. Zira Osmanlı’nın muhalif ama meteliksiz aydınlarından başlayarak matbuatın finans probleminin çözülme biçimi, Türk basınının, bir türlü kanuni düzenlemelerle giderilemeyen sorunlu yapısal niteliklerinin şekillenmesinde de belirleyici olmuştur. Türkiye’deki medya yapısının yakın tarihte izlediği dönüşüm sürecine kabaca göz atınca, üç ayrı evreden bahsedilebilir. Birincisi, “aileler dönemi” olarak adlandırabileceğimiz ve Cumhuriyet’in kuruluşu sırasında şekillenen geleneksel sermaye yapısının hâkimiyetindeki medya yapısıdır. Bu cümleden sayılabilecek Nadiler, Simaviler, Karacanlar, Ilıcaklar gazete sahipliği dışında başka alanlarla uğraşsalar bile, asıl işleri gazeteciliktir ve kendilerini o şekilde tanıtmayı tercih etmişlerdir. İkinci evrede, klasik aile sermayelerinden hırslı, girişimci kişi patronajına geçiş öne çıkar. Bu dönem tam anlamıyla Özal liberalizasyonu ile ilgili olsa da, köklü ailelerin kopuşu 1970’lerin sonunda başlar. Öncelikli vasfı tüccar olan ve gazetecilik geçmişi bulunmayanların neredeyse Babıâli’ye giremediği günler geride kalırken, yeni girişimci sınıfın ortama sızmasının ilk ve erken dönem örneği, Tofaş ve Aygaz bayii Aydın Doğan ile olur. Gazeteciliğin hâlâ tam anlamıyla ticari faaliyet alanı olan bir “sektör” değil, bir tür kamu hizmetinin ifa edildiği bir “meslek” olarak anıldığı dönemlerin sonuna denk gelen bu olay, aynı zamanda aile gazeteciliğinin yerini holding gazeteciliğinin almaya başlamasının da dönüm noktası sayılabilir. Üçüncü evrede ise, 1990’lı yılların sonunda İslami-muhafazakâr sermayenin güç kazanması ile Cumhuriyet’in kuruluşundan sonra iktidar sisteminin kenarında kalmış olan geniş bir toplumsal kesimin merkez medyada temsil edilmeye başlandığı görüldü. 2000’li yıllarda, Türkiye’deki sosyo-politik değişim ve istikrar süreci ile hız kazanan muhalif medyadaki hareketlilik veya diğer deyişle, muhalif medyanın merkeze yerleşmesinde, önce Albayraklar ve Kanal 7; ardından da Ahmet Çalık, Ethem Sancak gibi yeni sermaye sahipleri rol oynamıştır. Doğan Grubu tekelinin çözülme süreciyle birlikte medyadaki mülkiyet dağılımı heterojen bir görünüm kazanmaya başlamıştır. Türk medyasında mülkiyet dönüşümü, sermaye yapısı anlamında çeşitlilik getirmiş olsa da, hâlâ gazetecilik mesleğinin pratiğinde ve gazetelerin biçimine yansıyan haliyle, yine tektip bir yapıyı resmetmektedir. Bunun toplumsal beklentilerle ilgili boyutu, belki sözlü kültürden -yazılı kültürü atlayıp- hızla görüntü kültüre geçiş gibi varsayımlarla açıklanabilir. Fakat gerçekte, gazetecilik tek başına kârlı bir alan haline gelmediği müddetçe yapısal dönüşümlerin biçime yansımasını beklemek zor görünmektedir.
The Turkish press, which began with the historic Tanzimat and has since then often stated that its mission is to illuminate, awareness and educate the people, has always faced a simple but universal problem: Finance. It can be said that understanding that journalism alone is not a profitable business is also the beginning of pollution in the profession. The way of solving the financial problem of the matbuat, starting with Zira Osmanlı's opposition but unmethelial lightning, has also been decisive in the formation of the Turkish press' problematic structural qualities that cannot be solved by some kind of legal arrangements. If we look at the transformation process that the media structure in Turkey has followed in recent history, we can talk about three different stages. The first is the media structure under the domination of the traditional capital structure that we can call the "family period" and formed during the establishment of the Republic. Even if the Nadis, the Simavis, the Karacan, the Ilıcakes, who can be counted in this phrase, deal with other fields other than the ownership of the newspaper, their main job is journalism and they have preferred to promote themselves in this way. In the second stage, the transition from the classical family capital, the ambitious, entrepreneurial person to patronage comes forward. Although this period is literally related to the liberalization of the Ozal, the breakdown of rooted families begins at the end of the 1970s. The first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class, the first and early period of the penetration of the new entrepreneurial class. This event, which coincides with the end of the periods in which journalism is not a “sector” which is still literally a field of commercial activity, but a “professional” in which a kind of public service is performed, can also be a turning point for the start of family journalism to take the place of holding journalism. In the third phase, it was seen that at the end of the 1990s, with the gain of power of the Islamic-conservative capital, a broad social section, which remained on the edge of the power system after the Republic was established, began to be represented in the central media. In the 2000s, with the social-political change and stability process in Turkey, the movement of the opposition media, or otherwise, in the settlement of the center of the opposition media, first Colonel and Channel 7; then Ahmet Çalık, Ethem Sancak and other new capital owners played a role. With the process of dissolution of the birth group unity, the distribution of property in the media has begun to gain a heterogeneous appearance. Although the transformation of property in the Turkish media has brought diversity in terms of capital structure, it still reflects a textile structure in the practice of the journalism profession and in the form of the newspapers. The size of this in relation to social expectations can be explained by assumptions such as a rapid transition from verbal culture – the written culture – to image culture. But in fact, it seems difficult to expect structural transformations to reflect in shape as long as journalism alone does not become a profitable field.
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley