Özet:

Bu çalışma Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Yahya Kemal Beyatlı’nın ölümünden kısa bir süre sonra yayımlanan Yahya Kemal başlıklı monografisini tartışmayı amaçlıyor. Tanpınar’ın şairin şahsiyeti, mizacı, düşünce dünyası ve şiir estetiğini inceleme ve onu Türk edebiyatı tarihinde konumlandırma çabasına odaklanarak bu çabanın kültürel, siyasi ve yazınsal imalarını tartışıyor. Makale daha özelde edebiyat çalışmalarında hayat ve eser modeli yani tek bir sanatçının hayat ve eserine adanmış metin olarak tanımlanan monografi kavramı bağlamında, Tanpınar’ın Yahya Kemal’in fikriyatını bir yandan Batı Avrupa modern düşünce tarihindeki son cereyanlarla karşılaştırarak değerlendirmesini ele alıyor; diğer yandan ise şairin şiirsel üretimini yine başta Fransız edebiyatı olmak üzere dönemindeki dünya edebiyatlarıyla, Osmanlı-Türk edebî modernleşmesi ve klasik şiir geleneğiyle kurduğu münasebetler üzerinden inceliyor. Bu doğrultuda, Tanpınar’ın Yahya Kemal’i Tanzimat’tan sonraki Osmanlı-Türk kültürel ve siyasi modernleşmesi içine yerleştirdiği monografisinde, özellikle şairin şahsiyeti ve edebî üretiminin kendinden önceki ve kendi kuşağındaki Türk şair ve yazarlardan farklılığını, özgünlüğünü ve emsalsizliğini ortaya koymayı amaçladığını ileri sürüyor. Tanpınar’ın Yahya Kemal’i doğrudan Türkiye’de ulus inşası sürecinin ve modern Türk şiirinin merkezine yerleştirerek şairin etkileşimde bulunduğu yerli ve Batı Avrupalı kültürel ve yazınsal kaynaklarını modern Türk ulusunun ihtiyaçları doğrultusunda güncelleyerek dönüştürüp millileştirme becerisinin altını çizdiğini iddia ediyor. Son tahlilde Tanpınar’ın monografiyi, klasik Osmanlı şiiriyle girdiği yaratıcı diyalogla Tanzimat modernleşmesiyle sekteye uğrayan ulusun geçmiş edebiyatını bugünkü edebiyata bağlayan Yahya Kemal’i doğrudan milletleşme sürecinin şairi olarak icadının bir anlatısına dönüştürdüğünü gösteriyor.

Anahtar Kelimeler: