Abstract:

Çeşitli alanlardaki yazılarıyla kuruluş yıllarından itibaren Cumhuriyet’e bir teorisyen/düşünür olarak katkıda bulunmuş Şevket Süreyya Aydemir, aynı zamanda kalemi edebî açıdan da dikkate değer bir yazardır. Onun edebî sahadaki denemelerinden biri de Toprak Uyanırsa adlı romanıdır. Yazar bu romanda edebiyat dışı yazılarında da eğildiği bir konu olan köyü ve köylüyü merkeze alır. Yayımlandığı yıl itibariyle, bu konuyu merkeze almış olan çok sayıdaki roman ve hikâyeden farklı bir noktada duran Toprak Uyanırsa köylü motive edildiğinde ve Anadolu toprağı canlandırıldığında ortaya çıkacak yeni/muhayyel Türkiye’nin portresini çizer. Bu aynı zamanda, anlatıcının/yazarın idealindeki köyün/Anadolu’nun canlandırılmasıdır. Herkesin mutlu ve huzurlu olduğu, el ele verip çalıştığı, yüzlerin güldüğü bu köyde tabiata da çalışmayla cennetvâri bir çehre verilir. Yazar, kendi devrindeki köylere alternatif bir köy yaratır ve bununla okuyucuya mukayese imkânı sunar, onu düşünmeye sevk eder. Bu yazıda öncelikle Toprak Uyanırsa’nın ütopik atmosferi ve kişileri dolayısıyla, ütopya kavramı ve Türk edebiyatında ütopya hakkında kısa bilgi verilmiştir. Daha sonra hem bu romandaki ütopik vizyon içinde yer alan köyün sorunları, eğitim, kalkınma gibi konular hem de bunları kendine mesele edinmiş idealist, hümanist bir öğretmen olan Toprak Uyanırsa'nın anlatıcısının beslenmiş olduğu düşünsel kaynaklar ele alınmıştır

Keywords: