Abstract:

Anlatı geleneğinin zengin içerikli, nesir ve nazım karışımı olan Türk halk edebiyatı ürünleri dilden dile geçirilerek günümüze kadar gelmiştir. Türk sözlü anlatılarından biri olan hikâyeler, sözlü gelenek içerisinde farklı zaman dilimi ve coğrafyalarda ozanlar ve şairler tarafından yeniden söylenmiş ya da kaleme alınmıştır. “Zühre - Tahir” hikâyesi de bu özelliktedir. Mollanepes, Zühre - Tahir hikâyesini Türkmen millî kültürüyle donatarak yeniden kaleme alır. Şair kendini de hikâye içinde önemli bir görev yükleyerek dâhil etmiştir. Bu hikâyenin, Kumuk varyantını ise, Abusupiyan Akayev, başka bir varyanttan kendi diline tercüme etmiştir. Ancak hangi kaynaktan aldığı belli değildir. Akayev’in tercümesinin Anadolu varyantına çok yakın olduğu, hikâye içerisinde geçen şehir ve ırmak adları ile kahramanın yaşadığı olaylar arasındaki benzerliklerden anlaşılmaktadır. Dolayısıyla incelediğimiz Kumuk varyantının Anadolu varyantından alındığını kesin olmamakla beraber söyleyebiliriz. Bu hikâyenin; Azeri, Tatar, Özbek, Kıbrıs, Anadolu vb. gibi varyantları da mevcuttur. Konusu aşk olan Zühre - Tahir hikâyesini kimileri bir aşk hikâyesi olarak değerlendirirken kimileri de sadece bir destan olarak işlemiştir. Eser, aşk konulu hikâye olarak göz önüne alınmış, Türkmen ve Kumuk varyantları epizotları yönüyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Benzer ve farklı yönler ortaya konularak varyantlar arasındaki farklılıkların Türk halk edebiyatına ayrı bir zenginlik kattığı ortaya konulmuştur.

Keywords: