Abstract:

Ouml;ZET Kafkasya'da ve Azerbaycan'da faaliyet gouml;steren din adamlanyla dini kurum ve kuruluşlar hakkında Sovyetler Birliği'nin dağlıp Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığım ilan ettiği' 1991 yılına kadar hiccedil;bir ciddi bilimsel araştınna ve inceleme yapılmamaştır. Oysa souml;z konusu din adamlan, ouml;zellikle orta asırlarda birccedil;ok devletin en uuml;st kademesinde gouml;rev yapıp ciddi kararların alınmasında ve uygulanmasında etkili olmuşlardır. Azerbaycan'da hem orta asırlarda hem de sonraki douml;nemlerde toplumun en seccedil;kin ve saygın gruplanndan birini oluşturan din adamlan, her zaman Osmanlılar'la (Anadolu Tuuml;rkleri'yle) irtibat halinde bulunmuşlardır. Osmanlı Tuuml;rkleri'nin Kafkasya'daki adeta teslicileri durumundaki bu saygın grup, Ccedil;arlık Rusyası'nm bouml;lgede yuuml;ruuml;tmek istediği souml;muuml;rgeciliğe karşı da suuml;rekli Anadolu Tuuml;rkleri'yle birlikte hareket etmişlerdir. Bu makalede Kafkasya'da ve Azerbaycan'da faaliyet gouml;steren din adamlanyla dini kurum ve kuruluşların faaliyetleri, Osmanlı Tuuml;rkleri'yle ilişkileri, Ccedil;arlık Rusyası'mn Kafkasya'da suuml;rduuml;rmek istediği souml;muuml;rgeleştirme anlayışına karşı takımlan ortak tavır ve bu tavnn neticeleri dikkatlere sunulmaktadır. ABSTRACT About the religious men, religious foundations and associations in Caucasia and Azerbaijan any serious scientific investigations and studies were not present until 1991 when the Azerbaijan republic became independent together with seperating of The Soviet Union. However the re1igious men being a question of had influence on getting and enforcing of rnany great decisions by working in the highe stages of the a lot of states especial1y in middle centuries. In Azerbaijan the religious men who were around the most important and respected groups of the society in both middle centuries and later periods kept in touch with the Ottornans (Anatolian Turks). Every time this respected group were in company with Anatolian Turks against the imperialist ideas that Czardom Russia wanted to spread the area. In this artic1e,the activities of the religious men, religious foundations and associations in Caucasia and Azerbaijan, their relationships with the Ottornan Turks, their col1ectively attitudes against imperialist thoughts which Czardom Russia wished to spread around Caucasia and the results of their attitudes were handeled.

Keywords: