Abstract:

Batı Edebiyatında modern kısa hikâyenin babası olarak kabul edilen Edgar Allan Poe’nun “tek etki” kuramı kısa hikâye türüne ilişkin ilk kuramsal yaklaşım olarak görülür. Poe’ya göre bir hikâye okuyucunun zihninde tek bir etki yaratacak şekilde kurgulanmalıdır. Hikâye metninin tamamındaki kişiler, olaylar ve mekânlar bu tek etkiyi oluşturmak için hizmet etmelidirler. Bu tek etki, okuyucuyu derinden sarsacak şekilde olmalı ve uzun bir süre etkisinde kalmasını sağlamalıdır. Poe’ya göre tek etkinin sağlanabilmesi için hikâyenin uzunluğu da önemlidir. Ona göre böyle bir hikâye tek bir oturuşta bitirilecek kadar kısa olmalıdır. Atâyî’nin ölümünden yaklaşık 200 yıl sonra ortaya Poe’nun ortaya koyduğu “tek etki” kuramının birçok özelliği, Atâyî’nin hikâyelerin bazılarında dikkat çekici bir şekilde görülmektedir. Çalışmada, Poe’nun hikâyede “tek etki kuramı” hakkında temel bilgiler verildikten sonra Atâyî’nin bu özelliği taşıyan dört hikâyesi tahlil edilmiş, bu hikâyelerin minyatürlerinin de söz konusu "tek etki"yi pekiştirdiği gösterilmiştir.  

Keywords: