Özet:

Makalede Azerbaycan`lı görkemli edib, tiyatro yazarı, satirik “Molla Nasreddin” dergisinin (1906-1931) editörü, tenkidî realizm edebî mektebinin başçısı Celil Memmedguluzade`nin Osmanlı`nın tarihinden, Osmanlı dilinden ve edebiyatından bahseden eserleri tahlil edilmiştir. O`nun Türkiye`nin azatlık harekatına, meşrutiyet tarihine dair yazdığı eserleri incelenmiş, Mithat Paşa ve Süleyman Paşa gibi vatan ve hürriyetperestlerin faaliyeti değerlendirilmiştir. Böyle kahraman millet fedailerinin ölümüne sebep olan Sultan Abdülhamid, onun demokrasini boğmak için aldığı amansız tedbirler, sultan istibdadı ve zulmü eleştirilmiştir. Mirze Celil Osmanlı divan edebiyatının mürekkep, anlaşılmaz, Arap-Fars sözleriyle zengin olan dilini değil, sade ve kolay anlaşılan, genel konuşma diline uygun olan bir edebî dilde yazmak gerektiğini göstermiştir. Osmanlı edebiyatının Tevfik Fikret, Abdülhak Hamid, Abdulla Cevdet, Öğretmen Naci, Namik Kamal gibi nümayendelerinin edebî faaliyeti ile tanış olmuş, onların hakkında kendi fikirlerini ifade eden yazılar ortaya koymuştur. Büyük vatanperver Türk şairi Namık Kamal’in lirik “Vatan şarkısı” şiirine “Biz” adlı mizahi nezire yazmışdır.

Anahtar Kelimeler: