Abstract:

Özet Ebû Hanîfe’ye nispet olunan akaid risâlelerinden biri de Ebû Mutî‘ el-Belhî rivâyetiyle günümüze kadar gelen el-Fıkhü’l-ekber’dir. Birçok araştırmacı tarafından, bu risâle üzerine kaleme alınan Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber adlı şerhin Ebü’l-Leys es-Semerkandî’ye ait olduğu ileri sürülmektedir. Kanaatimizce bu iddia, Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber’in bütün nüshalarının tam olarak incelenmemesinden ve buna bağlı olarak yapılan eksik değerlendirmelerden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada, önce el- Fıkhü’l-ekber ve şerhleri hakkında kısa bilgiler verilecek, daha sonra Türkiye kütüphanelerindeki Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber’lerin yazma nüshaları incelenip değerlendirilecek, ardından da bu söz konusu şerhin Ebü’l-Leys es-Semerkandî’ye değil Atâ b. Ali el-Cûzcânî’ye nispetinin daha isabetli olduğu görüşü vurgulanacaktır. Anahtar Kelimeler: el-Fıkhü’l-ekber, el-Fıkhü’l-ebsat, Şerhu’l-Fıkhi’l-ekber, Ebü’l-Leys es- Semerkandî, Atâ b. Ali el-Cûzcânî. Abstract One of the well-known tractates on Islamic creed related to Abu Hanifa is al-Fikh al-Akbar which has come to the present day with the trasmission of Abu Mutı‘ al-Balkhi. There is a commentary made on this tractate, entitled Sharh al-Fikh al-Akbar. Many researchers claim that this commentary belongs to Abu’l-Layth al-Samarkandi. In my opinion this claim arises from a deficient analysis of the manuscripts and therefore, depends on some false assessments. Firstly, I will give in this study some information about al-Fikh al-Akbar and its commentaries and then analyze all the manuscripts of Sharh al-Fikh al-Akbar as available in the libraries in Turkey. Based upon this analysis I will also suggest that it’s more accurate to ascribe this commentary to Ata b. Ali al- Cuzcani than to Abu’l-Layth al-Samarkandi. Key Words: Abu Hanifa, al-Fiqh al-Akbar, al-Fiqh al-Absat, Sharh al-Fiqh al-Akbar, Abu’l-Layth al-Samarkandi, Ata b. Ali al-Cuzcani.

Keywords: