Abstract:

Zeynüddîn-i Mahmûd-ı Vâsıfî tarafından XVI. asrın ikinci yarısında hatıra türünde Farsça olarak kaleme alınan Bedâyi’u’l-vekâyi’, özellikle Türk kültür ve sosyal hayatına dair ihtiva ettiği geniş ve önemli bilgiler vesilesiyle dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, Bedâyi’u’l-vekâyi’de yer alan ve Türkistân coğrafyasındaki Türk kültür hayatına ışık tutup günümüze aktaran “giriş bölümü”nün tercümesine yer verilecektir. Klasik dönem dinî, ilmî ve edebî metinlerinde olduğu gibi hamdele, salvele, salât ve selâm ile başalayan bölümde önce Safevîlerin gerçekleştirdiği istilanın Horâsân’da oluşturduğu olumsuzluklara, çıkarılan fitne ile halka yapılan zulümlere değinilmiş, bunlardan kurtulmak için gösterilen gayret ve yapılan çalışmalar dile getirilmiştir. Vâsıfî’nin, Herât’ta da vuku bulan bütün bu olumsuzluklardan dolayı düştüğü umutsuzluğun verdiği takatsizlik ve tahammülsüzlüğe dikkat çekilmiştir. Daha sonra gizli ilimlerde meşhur olan Ebu’l-cûd’un kendisiyle ilgili öngrülerinden dolayı Horâsân’dan Mâverâünnehir’e yaklaşık beş yüz kişilik bir kafileyle giden bir kervanla yaptığı yolculuğa geniş olarak değinilmiştir. 918/1512 yılının Muharrem/Nisan ayının sonlarında gerçekleşen bu yolculuk esnasında vuku bulan olaylar, oluşturulan meclisler, bu meclislere katılan dönemin meşhur sazende, hanende ve rakkasları, bu mecliste okunan şarkı ve şiirler ile meclis süresince irticalen yazılan şiirler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca bu bölümde yer alan gizli ilimler, Semerkand şehri ile Uluğ Bey medresesi hakkında verilen bilgiler de dikkat çekmektedir

Keywords: