Abstract:

Doğal yöre ve çevre koşullarının sistematik incelenmesinde kullanılan modern yöntemlerden biri olarak Yöresel - Ekoloji (Landschaftsökologie, Geoökologie) çalışmaları son yıllarda oldukça önem kazanmış bulunmaktadır. Bu tip çevresel çalışmalarda, öncelikle bir yöre veya çevrede doğal koşullan denetleyen kayaçlar, jeolojik yapı, yerşekilleri, iklim, yeraltı ve yerüstü suları gibi fizyografik çevresel öğeler (Almanca : bodenplastik) incelenir sonra orada yaşayan canlıların (biyotik öğe lerin) çevresel koşulları bu fizyografik öğelere eklenir son olarak da bütün bu fizyografik ve biyotik öğelerin, belirli bir arazi birimi (yöre veya çevre) içinde bütün halinde oluşturduğu “genel karakterleri” belirlenir. Bu yöntemle belirlenen bir yöre “belirli bir arazi biçimi içinde gelişmiş ve genel ekolojik karakteri kesin olarak belirlenebilmiş bir yeryüzü parçasıdır” Bu birim bir zaman periyoduna bağlı olarak da tanımlanabilir. Bu özellikteki bir yörenin tümü, orada yaşayan insanlar ve hayvanlar tarafından doğrudan algılanamayacak kadar geniş olabilir. Çünkü bir yöre içinde yaşayan bir canlı varlığın çevresi, onun doğrudan algılayabildiği sınırlı, yani göreli bir alandır. Örneğin bir ağacın çevresi (habitat, Standort), yöre içinde dolaşabilen bir hayvana oranla daha dar, uzak yerlere seyehat edebilen bir insanınkine oranla çok daha dardır. Öte yandan bitki ve hayvanlara oranla bir insanın ruhsal ve kültürel (Almanca : nootisch) yaşamı da göz önüne alınırsa, insan için bir "doğal yöre", bir de "kültürel yöre" den söz edilebilir. O zaman ayrıca bir "insan ekolojisi" (human ecology) kavramı da ortaya çıkar. Ancak bütün bu yöresel birimler için doğal koşulların önemli denetimi olduğu da bir gerçektir ve yöresel ekoloji çalışmalarında bir "doğal yöre" ve onun kapsamı içinde "doğal çevre" kavramlarına öncelikle yer vermek gerekir. Yukarıda kısaca açıklanan prensipler göz önünde tutularak yazar tarafından Türkiye'nin doğal yöre ve çevrelerini gösteren bir harita hazırlanmış ve bu harita, açıklaması ile birlikte Almanya'da yayınlanmıştır (Erol 1983). işte bu çeşit doğal yöre haritalarından (Karte der naturräumliche Gliderung) yararlanılarak doğal yöre ve çevrelerdeki doğal dengelerin "genel karakterleri" ortaya konulabilir ve gerektiğinde bu saptama, doğal dengelerin bozulması ile ortaya çıkmış olan çevre sorunlarının giderilmesinde önemli bir baz teşkil edebilir.

Keywords: