Abstract:

Erken Cumhuriyet Dönemi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında çağdaşlaşma ve modernizm yolunda ilerleyen her türlü faaliyetin hızlanmış olduğu bir dönemdir. Bu dönemin ideolojik arka plânında temel olarak “Türk Milliyetçiliği” bulunmaktadır. Meşrutiyet’in ilanıyla beraber gelişen I.Milli Mimarlık akımı olarak adlandırılan bu dönem 1930’lu yıllara kadar devam etmiştir. Osmanlı Klasik döneminde genellikle dini yapılarında kullanılan mimari öğeler I. Milli Mimarlık Rönesansıyla birlikte kamu yapılarında uygulanmaya başlanmıştır. Bu dönemde ülke içerisinde bulunan yerli ve yabancı mimarların tasarladığı projelerle, Anadolu şehirleri birer kasaba görüntüsünden çıkıp, kısa süre içinde modern şehirler görüntüsüne kavuşmuştur. Bu modernizm çalışmaları devletin ihtiyaç duyduğu sosyal ve kültürel içerikli binalar modern binalar (okul, hastane, postane, stadyum, banka, vb.) inşa edilmiştir. Bu yapılar üzerinde kubbe, yalancı kubbe, sivri kemerler, çini süslemeleri, konsollar, çıkmalar, saçaklar, üçgen alınlıklar ve köşe kuleleri gibi dönem üslubunu yansıtan mimari öğeler yoğun olarak kullanılmıştır. Bu bilimsel araştırma yazısında Aksaray ilindeki I. Milli Mimari üslubunda inşa edilen yapıların mimari özellikleri ve çinileri süslemeleri ele alınacaktır. Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde yoğun olarak kullanılan çini süsleme Osmanlı Devletinin batılılaşma etkisine girmesiyle beraber önemini kaybetmiştir. Bu eserlerin süsleme özellikleri incelenildiğinde, Türk süsleme unsurları yansıttıkları görülmektedir. Bu bilimsel araştırmada yapılarda kullanılan çinilerin, Türk çini sanatındaki yeri belirlenmeye çalışılacak ve bilim camiasına bu çiniler tanıtılacaktır.

Keywords: