Views
6
Downloands
3
Mevlânâ Mesnevî-i Ma‘nevî’de insanın ilâhî irade karşısındaki konumunu değerlendirerek çeşitli vesilelerle Cebriyye’yi konu edinir. Cebriyye’ye yönelik çok yönlü tenkitleri bulunan Mevlânâ genellikle insanın ahlaki özellikleri ve psikolojik gerçeklikleri üzerinden konuyu ele alır ve insanı cebrî düşünceye iten sebepleri bu minval üzerinden irdeler. Mevlânâ’ya göre şüphe ve tereddüt içinde cebrî tutum sergileyen insan, cehaletle gözünü ışığa kapatmış, ahlaki tutum ve eksikliklerinin beslediği bir nazarla konuya yaklaşmaktadır. Aklına aslında kendi iradesiyle perde çeken Cebriyye yapıp ettiklerine karşılık hem bu dünyada hem de ahirette verilecek adalet ve cezadan kaçmak arzusundadır. Cebriyye bu tavrı ile insan tabiatını inkâr etmekte ve Kur’an-ı Kerim’i kalbinde yer alan eğrilikle hevasına göre tevil etmektedir. Bu nedenle cebrî tutum hakikatte bir ahlak problemidir. Tetkik edilmesi gereken bir başka cebrî tavır daha vardır ki o da vaktinde gösterilmiş cebrîliktir. Cebriyye’nin zan ve şüphe içinde olmasının aksine, yakîne ulaşarak muhkem bir tutum sergileyen insan-ı kâmilin cebrîliği katrenin denize karışması gibidir. Bu çalışmada Mevlânâ’nın Cebriyye’ye yönelik tenkitleri ve ihtiyarın varlığına yönelik getirdiği deliller farklı alt başlıklar altında incelenmiş henüz tekâmüle ermemiş olan insanın zannına ve cebriyyeciliğine karşılık insan-ı kâmilin yakîni ve cebrîliği ele alınmıştır.
Evaluating the position of man in the face of Divine will, Mawlana in his Mathnawi deals with Jabriyya (Fatalism) as a subject on various occasions. Mawlana, who criticizes Jabriyya in versatile ways, generally deals with the moral characteristics and psychological realities of human beings and examines the reasons that push people to think about it in this way. According to Mawlana, a person who exhibits a forced attitude in doubt and hesitation, closes his eyes to the light in ignorance, approaches the subject with an eye fed by his moral attitudes and deficiencies. Jabriyya, which draws a curtain on the mind with his own will, desires to escape the justice and punishment that will be given both in this world and in the hereafter. With this attitude, Jabriyya denies human nature and interprets the Qur'an according to his desires with the crookedness in his heart. For this reason, the attitude of this thought is actually a moral problem. There is another attitude that needs to be examined, which is timely coercion. Contrary to Jabriyya's doubt and suspicion, the force of the perfect human being, who displays a firm attitude by reaching certainty, is like the mixing of a drop into the sea. In this article, Mawlana's criticisms of Jabriyya and the evidences he brought for the existence of the freewill are examined under different sub-headings, and the closeness and coercion of the perfect human being in contrast to the misconception and the fatalism of the man who has not yet evolved are discussed.
Field : İlahiyat
Journal Type : Ulusal
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
