Abstract:

Bu çalışmada Ankara, Eskişehir, Konya ili buğday ekiliş alanlarında göçerten hastalığının yaygınlığı ve bazı buğday çeşitlerinin hastalığa karşı reaksiyonlarının belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu proje 2013-2016 yılları arsında TAGEM desteği ile yürütülmüştür. Ankara, Eskişehir, Konya ili buğday ekiliş alanlarında 2013-2014 yıllarında yapılan sürveyler sonucunda toplam 147 adet buğday bitkisi örneği toplanmıştır. Elde edilen örneklerde yapılan morfolojik ve moleküler teşhisler sonucunda illere göre değişen sayıda (Ankara’ dan 6 izolat, Konya’ dan 5 izolat, Eskişehir’den de 1 izolat) toplam 12 adet Gaeumannomyces graminis var. tritici (Ggt) izolatı elde edilmiştir. Hastalığın yaygınlığı Ankara ili için %1.25, Eskişehir ili için %17.45 ve Konya ili için %5.39 olarak tespit edilmiştir. Hastalığın bulaşıklık oranı ise Ankara ili için %11.47, Eskişehir ili için %2.77 ve Konya ili için %10 olarak tespit edilmiştir. Yapılan izolasyonlar sonucunda bu etmenin yanında buğday kök ve kök boğazı hastalık etmenlerinden Bipolaris sorokiniana, Fusarium culmorum Fusarium graminearum, Rhizoctonia spp, Alternaria alternata etmenleri de izole edilmiştir. Teşhis çalışmaları sonucunda elde edilen 12 adet izolatın petri kapları içinde ve in vitro’da patojenisite çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Patojenisite çalışmaları sonucunda virülensi yüksek olarak tespit edilen Ayaş 9 nolu izolat kullanılarak 20 ekmeklik ve 5 adet de makarnalık olmak üzere toplam 25 adet buğday çeşidi ile in vivo’da çeşit reaksiyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Reaksiyon çalışmaları sonucunda 15 adet buğday çeşidi aynı gruba girerek orta dayanıklı (MR), 4 adet buğday çeşidi orta hassas (MS), 2 adet buğday çeşidi orta dayanıklı (R*MR) ve 4 adet buğday çeşidi dayanıklı (R) reaksiyon gösterdiği tespit edilmiştir.

Keywords: