Views
11
Nazım Hikmet, dünyaca tanınan bir şair ve yazar olmasının yanı sıra, sinema ile profesyonel düzeyde ilgilenmiş bir sanatçıdır. 1930’lu yıllarda Türkiye’de sinema sektöründe çalışmıştır. Türk sinema tarihinin kanonunu oluşturan ana kaynak metinlerde, Nazım Hikmet’in Mümtaz Osman müstear adıyla 1933 yılında Düğün Gecesi (Kanlı Nigâr), 1934 yılında ise İstanbul Senfonisi ve Bursa Senfonisi adlı belge filmleri yönettiği iddia edilmektedir. Sinema tarihi kaynaklarında Hazım Körmükçü’nün oynattığı bir Karagöz oyununu baştan sona tespit eden 1933 tarihli Yeni Karagöz veya Karagöz adlı filmden söz edilir ve bu kaynaklarda filmin Nazım Hikmet ile ilişkisinden bahsedilmemektedir. Bu eserlerde yer alan filmlerle ilgili bilgiler, eserlerin kanonik statülerinden ötürü sorgulanmadan benimsenmiş ve tekrar edilmiştir. Bu çalışmada, Karagöz, Düğün Gecesi, İstanbul Senfonisi ve Bursa Senfonisi adlı kayıp filmler hakkında sinema tarihi kaynaklarında verilen bilgiler, dönemin gazetelerinde yapılan araştırmada elde edilen verilerle karşılaştırılmıştır. Kaynaklarda, yönetmeni Hazım (Körmükçü) olarak belirtilen Karagöz veya Yeni Karagöz filminin adının 25 Sene Evvel Bir Karagöz Gecesi, yönetmeninin ise Osman Mümtaz müstear adıyla Nazım Hikmet olduğu belirlenmiştir. Karagöz Şair ve Karagöz Çifte Cadılar filmleri ile 1933 yılında 3 Karagöz filmi çekilmiştir. Sinema tarihi kaynaklarında 1934 tarihli olduğu iddia edilen İstanbul Senfonisi ve Bursa Senfonisi filmlerinden İstanbul Senfonisi filmi 1938, Bursa Senfonisi ise 1939 tarihlidir. İstanbul Senfonisi filminin yönetmeni Nazım Hikmet iken Bursa Senfonisi filminin çekimi ve gösterimi sırasında Nazım Hikmet hapistedir. Elde edilen yeni bilgiler çerçevesinde Nazım Hikmet’in belgesel filmlerinin isimleri, aidiyetleri, yapım ve gösterim tarihleri konusunda sinema tarihinin kanonunu oluşturan metinlerde yanlışlıklar yapıldığını ve takip eden diğer yayınlarda bu yanlışların tekrar edildiğini göstermiştir. Bu tarihyazımsal kusur, sinema tarihçilerinin birincil kaynaklara değil de ikincil kaynaklara ve referanslara başvurmalarından ve karşılaştırmalı bir bakış açısını kullanmamalarından kaynaklanmaktadır. Ayrıca bu çalışmada, elde edilen bulgular çerçevesinde kayıp olan filmlerin belgesel sinema tarihi açısından nitelikleri, sinematografik özellikleri tartışılmaktadır.
In addition to being a world-renowned poet and writer, Nazım Hikmet was professionally interested in cinema. He worked in the cinema industry in Turkey in the 1930s. In the main source texts that form the canon of Turkish cinema history, it is claimed that Nazım Hikmet, working under the pseudonym Mümtaz Osman, directed the documentary films Düğün Gecesi (Kanlı Nigâr) in 1933 and İstanbul Senfonisi and Bursa Senfonisi in 1934. Another film mentioned in these sources, but without any connection to Nazım Hikmet, is the 1933 film Yeni Karagöz or Karagöz, which describes a Karagöz play performed by Hazım Körmükçü from start to finish. Because of the canonical status of these sources, the information they contain has been adopted and repeated unquestioningly. This study aims to change that. It compares the information given in the sources of cinema history about the lost films Karagöz, Düğün Gecesi, İstanbul Senfonisi, and Bursa Senfonisi to data obtained from contemporary newspapers. Through research into newspapers from the period, it finds that the real name of the movie Karagöz or Yeni Karagöz, whose director is stated in the sources as Hazım (Körmükçü), is 25 Sene Evvel Bir Karagöz Gecesi, and its director is Nazım Hikmet, again under the pseudonym Osman Mümtaz. It also finds that three Karagöz films were shot in 1933, including Karagöz Şair and Karagöz Çifte Cadılar. Furthermore, though cinema history sources date the films İstanbul Senfonisi and Bursa Senfonisi to 1934, the real dates of these films are respectively 1938 and 1939. While the study concludes that Nazım Hikmet did indeed direct İstanbul Senfonisi, he was in prison during the shooting and screening of Bursa Senfonisi. These new findings suggest that mistakes were made in the canonical sources of Turkish cinema history regarding the names, affiliations, and production and screening dates of Nazım Hikmet’s documentary films, and that these mistakes were repeated in later publications. This historiographical flaw arises from the fact that cinema historians resort to secondary sources and references rather than primary sources and do not use a comparative perspective. In addition, this study also discusses the qualities and cinematographic features of the lost films in terms of documentary cinema history in light of its findings.
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
