Özet:

Annie Jane Tennant Harvey’in 1871 yılında kaleme aldığı "Türk Haremleri ve Çerkez Evleri" adlı eseri ile Lucy Mary Jane Garnett’in 1909’da yayımlanan "Türkiye’de Aile Hayatı" adlı seyahatnamesi, Osmanlı toplumunu anlayabilmek açısından büyük önemi haizdir. İngiliz yazarlardan ilki; uzun yıllar Türk topraklarında yaşamış ve unutamadığı dostlar edinmiştir. Yazdığı gezi notları; günlük ve mektup türünde, birinci ağızdan samimi izlenimleri içerir. Kullandığı edebi üslup ile okuyucunun duygu dünyasına hitap etmiştir. Garnett ise halkbilimci bir gezgin olması münasebetiyle sosyal ve kültürel araştırmalardan oluşan mesleki bir inceleme yapmış, sayısal veri de içeren nesnel bilgiler sunmuştur. Garnett’in bilimsel üslupla yazdığı seyahatnamesi çoğu kanıtlanabilir olan folklorik bilgiler içerir ve yorumu daha kolaydır. Kadın seyyahlar, erkek meslektaşlarından daha özgürce ayak bastığı bu toprakları anlatırken daha gerçekçi ve daha sevecen bir tavır takınmışlardır. Bu farkındalık; Osmanlı ve Türk kültürü hakkında doğru bilgiler edinebilmek için, kadın seyyahların söylemlerinden faydalanma gereğini ortaya koymuştur. Türk kadınlarına dışarıdan bakabilmek için onların korunaklı yaşamlarına girerek onlar hakkında seyahatnamelerin el verdiği ölçüde nesnel değerlendirmeler yapabilen iki İngiliz kadın seyyahın gezi notları incelenmiş ve yorumlanmıştır. Harvey’in dolaylı anlatımının (edebi), Garnett’in doğrudan anlatımıyla (bilimsel) birleştirilmesi, daha güvenilir bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır. Gezi edebiyatının vazgeçilmez unsuru olan imgebilimsel yöntemin ortaya çıkardığı salt Oryantalist söylemlerin kurgusunu ifşa ederek “Osmanlı Kadını” hakkında doğru bilgi vermek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: