Özet:

Problem Durumu: Örgütler; ekonomi ile ilişkili sermayeye ve her türlü ham maddeye ve teknolojiye sahip olsalar da pozitif tutum ve davranışları olan, nitelikli çalışanlara sahip olmadıkça pek çok zorlukla karşılaşırlar. Yaşayan ve rekabet eden bir örgüt, öz yeterlik inançları olan çalışanlarla oluşturulabilir. yeterlik inançları yüksek düzeyde olan öğretmenler, işlerini yaparken kapasitelerini tam olarak kullanabilir ve zorlu görevleri başarabilir. Bu kişilerin öz yeterlik algılarının yüksek düzeyde olması, işe karşı geliştirdikleri tutum ve davranışlarını da olumlu etkiler. Eğitim örgütlerinde, kritik değişkenlerle ilişkili olduğu bilinen öz yeterlik algısına ilişkin sınırlı sayıda araştırma bulunmaktadır. Ayrıca eğitim örgütlerinde iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık değişkenlerinin öz yeterlikle bir arada işlendiği bir araştırmaya rastlanılmamıştır. Bu araştırma alternatif modeller üretilmesine ve kavramlar arasındaki ilişkilerin daha iyi anlaşılmasına olanak sağlamaktadır. Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada; öğretmenlerin öz yeterlik inançları ile iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleri arasındaki ilişkinin açığa çıkarılması amaçlanmaktadır. Yukarıdaki araştırmanın amacı bağlamında şu hipotezler test edilmiştir: H1: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, iş doyum düzeyini pozitif olarak etkilemektedir. H2: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, örgütsel bağlılık düzeyini pozitif olarak etkilemektedir. H3: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, motivasyon düzeyini pozitif olarak etkilemektedir. H4: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, işe sargınlık düzeyini pozitif olarak etkilemektedir H5: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, iş doyumunun aracılık etkisiyle motivasyon düzeyini pozitif olarak etkilemektedir. H6: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı, örgütsel bağlılığın aracılık etkisiyle motivasyon düzeyini pozitif olarak etkilemektedir. H7: Öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik inancı; iş doyumu, örgütsel bağlılık ve motivasyonun aracılık etkisiyle işe sargınlık düzeyini pozitif olarak etkilemektedir. Araştırmanın Yöntemi: Bu çalışmada iki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkilerinin yönünü ve düzeyini ortaya koyan ilişkisel tarama deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evreni; 2017-2018 eğitim öğretim yılında Hatay il merkezindeki ortaokullarda görev yapan öğretmenlerdir. Bu araştırmada küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Hatay il merkezindeki her ortaokul bir küme olarak değerlendirilip okullar rastgele seçilmiştir. Seçilen 33 okulda görev yapmakta olan 321 öğretmen, bu araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında; öz yeterlik ölçeği, iş doyumu ölçeği, örgütsel bağlılık ölçeği, motivasyon ölçeği ve işe sargınlık ölçeği olmak üzere beş farklı ölçekten yararlanılmıştır. Araştırmanın Bulguları: Öğretmenlerin bu araştırmada, yararlanılan ölçme araçlarındaki maddelere katılım düzeylerini ortaya koyan aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri incelendiğinde; öz yeterlik, iş doyumu ve motivasyon düzeylerinin kısmen yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve işe sargınlık düzeylerinin ise orta düzeyde olduğu açığa çıkarılmıştır. Öğretmenlerin öz yeterlik algıları; iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleriyle pozitif korelasyona sahiptir. Öğretmenlerin öz yeterlik inançları ile iş doyumu ve işe sargınlık düzeyleri arasında pozitif bir korelasyon bulunmaktadır. Bunun yanı sıra iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleri birbiriyle pozitif anlamlı ilişkilidir. Bütün değişkenler, birbiri ile .001 anlamlılık düzeyinde ilişkilidir. Yapısal eşitlik modellemesi analizi ile test edilen veiyi uyum değerlerini üreten yapısal modele göre; öğretmenlerin sahip oldukları öz yeterlik inançları; iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık düzeyleri üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. Öğretmenlerin öz yeterlik algıları; iş doyumu ve örgütsel bağlılık düzeylerinin kısmı aracılık etkisi ile motivasyon düzeylerini arttırmaktadır. Öğretmenlerin öz yeterlik inançları; iş doyumu ve motivasyonun tam aracılık etkisiyle işe sargınlık düzeylerini arttırmaktadır. Öğretmenlerin öz yeterlik algıları, örgütsel bağlılık ve motivasyonun tam aracılık etkisi ile işe sargınlık düzeyleri üzerinde pozitif bir etkiye sahiptir. yeterlik; örgütsel bağlılık ve motivasyonun tam aracılık etkisi ile öğretmenlerin işe sargınlık düzeylerini arttırmaktadır. Sonuç ve Öneriler: Bu araştırma; öz yeterlik inancının öğretmenlerin olumlu tutumsal çıktılarını nasıl arttırdığı konusunda önemli bilgilere ışık tutacak şekilde tasarlanmıştır. Bu araştırma; öz yeterlik inancının iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık değişkenlerini etkilediğini ortaya çıkarmaktadır. yeterlik; bireylerin işten elde ettikleri memnuniyetlerini, okullarına bağlılıklarını, çalışmaya duydukları isteklerini, gayret düzeylerini ve zorlu görevler karşısında gösterdikleri çabaları arttırmaktadır. Bu araştırma diğer örgütlerde olduğu gibi eğitim örgütlerinde de önemli performans çıktıları sunan öz yeterlik, iş doyumu, örgütsel bağlılık, motivasyon ve işe sargınlık kavramlarına yoğunlaşılması açısından diğer çalışmalara da kuramsal çerçeve oluşturmaktadır. Bu araştırmayla birlikte öğretmenlerin öz yeterlik inançlarının önemine ilişkin bir bakış açısı sunulmaktadır. Ayrıca öğretmenlerin yapabileceklerine inanç duymalarını sağlayan, bu yolla okuldaki olumlu tutumlarını arttıran ve eğitim çevrelerine katkılar sunan öz yeterlik kavramı ile bazı anahtar değişkenlere ilişkin yapısal bir model üretilmiş ve bu model ampirik olarak test edilmiştir. Eğitim örgütleri öğretmenlerin; daha huzurlu, iş doyumları, bağlılıkları ve motivasyonları yüksek, işe sargınlıkları fazla olmalarına katkı sunacak ortamlar oluşturabilmelidir. Bu araştırmada ortaya koyulan ilişkilerin nedenlerinin derinlemesine incelendiği çalışmaların tasarlanmasıyla bu kavramlara ilişkin daha iyi bir anlayış sunulabilir.

Anahtar Kelimeler: