Özet:

Türkçenin tarihî seyri içinde şimdiki zaman kavramını karşılamak için çeşitli yapılar kullanılmıştır. Birleşik fiil kuruluşundaki bu yapılar, zarf-fiil eki almış asıl fiil ile geniş zaman çekimindeki bir yardımcı fiilden (dur- ve yorı-) oluşmaktadır. İlk defa Karahanlı Türkçesi döneminde karşılaşılan {asıl fiil + zarf-fiil eki (-A / -I) + turur + şahıs zamiri} yapısı, zamanla yaygınlaşmış ve çeşitli ses değişikliklerine uğrayarak Karluk ve Kıpçak grubu lehçelerinin şimdiki zaman ifadeli geniş zaman ekini meydana getirmiştir. Batı Türkçesinde daha yaygın olan {asıl fiil + zarf-fiil eki (-A / -I) + yorır + şahıs eki} yapısı da Osmanlı Türkçesi döneminde asıl şimdiki zaman eki hâline gelmiştir. Ancak Anadolu ağızlarında, zarf-fiil eki almış asıl fiille gel-, git-, yat-, yörü-, var- gibi yardımcı fiillerin oluşturduğu yapılar da şimdiki zaman işleviyle kullanılmaktadır. Bu çalışmada Aydın ve yöresi ağızlarında şimdiki zaman işlevindeki ek ve yapılar ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: