Abstract:

Ölen kişinin varlığının belirlenmesi ve mezarının kaybolmaması amacıyla mezarın başına dikilen mezar taşlarının her biri ayrı anlam ifade etmektedir. Hemen hemen her kültürde görülen mezar taşları, ait olduğu kültürün öz değerlerine göre şekil alırlar. Bu şekillenme ölen kişinin inanışına, geleneklerine, sosyal ve ekonomik durumuna göre değişiklik gösterir. Ele alınan bu makalede Hatay’ın İskenderun ilçesinde yer alan mezar taşı sözleri üzerinde inceleme yapılarak bu sözlerin kültürel değerleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sosyokültürel yaşamda toplum içindeki bireyler için kaçınılmaz bir sondur ölüm. Doğumla başlayan sürecin en son noktasıdır. Çoğu zaman üzerinde derinlemesine konuşulmaktan kaçınılan ölüm, kimi toplumlar için bir sonun başlangıcıyken kimi zaman da bir başlangıcın sonudur. İnsan hayatını böylesine derinlemesine etkileyen ölüm mefhumunda birçok ulusta olduğu gibi İslamiyeti benimseyen aziz Türk milletinde de çeşitli ritüeller vardır. Bunların en başında şüphesiz ki ölene duyulan saygıdan dolayı ve ölünün yerinin kaybolmaması için mezarın başına dikilen taşlar gelir. Bu taşların üzerinde yer alan figür, resim ve yazıların Türk kültürünün ifadesi bakımından önemli bir yere sahip olduğu şüphesizdir. Mezar taşları tarihli olmaları ile etnografik ve sanat eserleri için birer belge hüviyeti taşırlar. Ayrıca yazılı mezar taşları Türk’ün bu topraklarda yaşadığına, varlığını ebedileştirdiğine en canlı birer şahit ve aynı zaman da estetik ve etnografik kıymetli haiz vesikalardır. Bu itibarla şehir, kaza ve köy tarihleri hazırlanırken mezar taşları önemlidir. Kısaca, mezar taşları yapıldıkları çevrenin ve devrin inançlarının, adetlerin, sanat geleneklerinin tabiî, iktisadi ve sosyal şartlarının ortak ürünüdür. Bu bakımdan sanat tarihimiz için olduğu kadar, kültür tarihimiz yönünden de büyük önem taşımaktadır (http://www.mezartaslari.com).

Keywords: