Özet:

Hanefi hukuk geleneğinde fıkhî hükümler ve bunlardan elde edilen fıkhî kaideler temelde mezhebin üç hukuk önermesini teşkil eden üç ana kaynağa dayanmaktadır. Bunlar zâhiru’r-rivâye, nâdiru’r-rivâye ve vâkıât/nevâzil eserleridir. Vakıât eserleri temelde Hanefî mezhebi kurucu kimliklerinin ilk talebelerinden ilim almış yahut daha sonraki nesillerde mezhep normları üzere yetişen ve bu alanda yetkinlik kazanan fakihlerin (meşayıh) yeni meseleler karşısında öne sürdükleri görüş, öneri ve içtihatlarını konu edinmiştir. Vâkıat literatürü çerçevesinde özellikle Belh meşayıhının görüşlerini derleyen ilk kitap Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin Kitâbü’n-nevâzil adlı eseridir. Bu eserin, bilimsel ve güvenilir bir edisyon kritikten (tahkik) geçerek ilim dünyasının hizmetine sunulması alanda önemli bir eksiği tamamlayacaktır. Bu tahkik faaliyeti için atılması gereken ilk adım eserin olabildiğince fazla nüshasına erişebilmek ve bunları tanıtmaktır. Bu makalede Kitâbü’n-nevâzil’in, kendisine veya bilgisine ulaşılabilen yurt içi ve yurt dışı kütüphanelerdeki nüshaları tanıtılacaktır. Geniş bir tarama faaliyetinden sonra toplam kırk dokuz nüshaya ulaşılabilmiştir. Bunların on üçü farklı olmalarına rağmen kataloglara sehven Kitâbü’n-nevâzil olarak kaydedilmiş, dokuzu ise farklı sebeplerden dolayı temin edilememiştir. Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin Kitâbü’n-nevâzil’ine aidiyeti doğrulanan ve temin edilen yirmi yedi nüshanın yirmi biri yurt içinde, altısı yurt dışında bulunan çeşitli kütüphanelerde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler: