Abstract:

Abbasi Devleti ikinci devrinde zayıflamış, toprak kaybetmiş ve hilâfet toprakları üzerinde birçok devletler kurulmuştur. Bu devletlerinbüyüğü Büyük Selçuklu Devleti’dir.Abbasi halifesi Kaim Biemrillah, Büveyhî sultanının elinde bir kukla haline gelmişti. Hiçbiryetkisi yoktu. Doğuda güçlenerek egemen bir güç haline gelen Tuğrul Bey’i Bağdat’a davetetti. Bu davet üzerine 447/1055 yılında Bağdat’a giren Sultan Tuğrul, halife tarafından büyükbir coşkuyla karşılandı. Halife ona “Doğunun ve batının hükümdarı” ünvanını verdi. TuğrulBey halifenin siyasî yetkilerini ele geçirdi. Halife sadece dinî bir lider olarak kaldı. Bu durumsonraki Selçuklu sultanları döneminde de devam etti.Sultan Melikşah’ın ölümünden sonra kardeşler arasındaki taht mücadelesinden dolayı halifelerSelçuklulara karşı bağımsızlık mücadelesine giriştiler. Büyük Selçuklu Devleti Sultan Sencerdöneminde toparlanmaya çalıştıysa da onun ölümünden sonra devlet parçalandı.Selçuklular Bağdat’ta Nizamiye medreseleri adı altında eğitim kurumları açarak bölgenin kültürelhayatına da katkıda bulundular. Ayrıca bu kurumlarda Sünnî ideolojiyi yayarak o dönemdebir tehlike olarak gördükleri Şiîliği, ilmî yoldan bertaraf etmeye çalıştılar.Selçuklu sultanları halifelerin kızlarıyla evlenerek veya onlara kızlarını vererek akrabalıkkurmaya da önem verdiler.Selçukluların Bağdat’a egemen olmalarından sonra Bağdat’ta ticarî ve ekonomik hayatcanlanmıştır. Bunda Ortaasya ile yapılan kervan ticaretinin önemli bir yeri vardır.

Keywords: