Abstract:

Bu makalenin amacı, din psikolojisi perspektifinden Yusuf Has Hacib’in “Kutadgu Bilig” isimli eserinde yer alan ahlak ilkelerinin mutlulukla ilişkileri üzerine semantik analizler yapmaktır. Bu bağlamda öncelikle eserin değerlendirilmesindeki temel kavramlar olan mutluluk, ahlak ve din olguları analiz edilmiştir. Sonrasında, yazarın kavramları kullanış tarzı üzerinde durularak eserdeki mutluluk olgusunun, ahlakla ilişkisi bağlamı din psikolojisi perspektifinden incelenmiştir. Bu doğrultuda yapıtın içeriğindeki her bir ahlaki özelliğin mutlulukla semantik olarak ne şekilde ilişkilendirildiği din psikolojisi bağlamında açıklanmıştır. Konuyla ilgili verilere ulaşmak amacıyla makalede, dokümantasyon tekniği kullanılmış olup birincil ve ikincil kaynaklar taranarak semantik sonuçlar elde edilmeye çalışılmıştır. Kaynaklar taranırken mutluluk ve ahlaka ilişkin kavramlar dikkate alınmış, Yusuf Has Hacib’in adı geçen eserindeki mutluluk ve ahlak ilişkisini ele alış biçimine odaklanılmıştır. Böylece elde edilen veriler sınıflandırılmış ve din psikolojisi bağlamında analiz edilmiştir. Bu çerçevede Kutadgu Bilig’de yer alan ahlaki özelliklerden iyi ahlak kapsamındaki “güzel konuşmak, doğru olmak, iyilik yapmak, sabırlı olmak, utanmak, alçakgönüllü olmak, cömert olmak, dost olmak, ölçülü olmak, iyi niyetli olmak ve merhametli olmak” gibi özelliklerin kişiyi ve toplumu huzura götürürken; kötü ahlak kapsamına giren “yalan söylemek, cimri olmak, kıskanç olmak, açgözlü olmak” gibi özelliklerin ise kişiyi ve toplumu mutsuzluğa sürükleyeceğine ilişkin nitel bulgulara ulaşılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, Yusuf Has Hacip kitabında bireyin mutluluğa erişebilmesi için ahlaki yetkinliğe ulaşabilmesine dikkat çekmiş ve dünyada huzura ulaşmanın vicdanen rahat olmakla mümkün olacağını, vicdanın ise bireyin fıtratı olduğunu, fıtratın korunması ve ahlaki bilincin elde edilmesiyle mutluluğun sürdürülebileceğini vurgulamıştır. Ancak gerçek mutluluğun bu dünyada olamayacağı için ölüm ötesinde ebedi mutluluğun kazanılacağının da altını çizmiştir. Elde edilen bu semantik verilerden hareketle, (i) eserde yer alan ahlaki ilkelerin bireyin var olma sürecinde yaşam amacı olan mutluluk arayışına bir cevap oluşturabileceği; (ii) mutluluğun ne şekilde elde edilebileceği veya mutluluğun tam olarak ne olduğu konusu hakkında kendilerine dayanak arayanlar için de mutluluğun yollarını gösteren bu eserin ahlak ve din bağlamında oluşturduğu mutluluk postülasıyla giderek sekülerleşen modern bireye örnek teşkil edebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords: