Özet:

Bu çalışmada Gazzâlî’nin siyasal düşüncesinde adil yönetim ve erdemli toplum konusu analiz edilmektedir. Gazzâlî adil yönetim ve erdemli toplum sorununu ele alırken iki farklı yaklaşım sergiler. Birinci yaklaşımda yönetici kritik rol oynar ve kısa vadeli çözümdür. İkincisinde ise erdemli bireylere ve şer’i hukuka dayanan daha kapsamlı ve teorik mahiyette uzun vadeli bir çözüm sunulur. İlk yaklaşımda yönetici merkezi konumdadır: Yöneticiyi, yönetimin ve toplumun sahip olacağı karakter açısından tayin edici faktör olarak değerlendirir.  Bu ilişki, tek yönlü neden-sonuç ilişkisi olarak formüle edilmiştir. Gazzâlî’nin ikinci yaklaşımında geliştirdiği teori, Batı siyasal düşünce tarihinin değişik dönemlerinde baskın olan ve erdemli birey temelinde adil bir yönetim ve erdemli bir toplum tasarlayan teorilere benzer. Belirli bir ideal toplum vizyonunu esas alarak, toplumsal ve siyasal hayatı bu vizyon rehberliğinde kurgulayan bu teorilerde; erdemli yurttaş, hem yöneticileri hem de yönetilenleri bağlayan bir hukuk ve özgün bir kurumsal düzenleme temel unsurlardır. Bu çalışmada Gazzâlî’nin siyasal düşüncesinde adil ve erdemli toplumun gerçekleştirilebilmesi için uzun vadeli ve kalıcı çözümün ikinci yaklaşımında geliştirdiği teori olduğu ileri sürülmektedir.   This study analyzes the problem of the just rule and the virtuous society in Ghazâlî’s political thought. Ghazâlî takes two approaches for addressing this problem. The first approach gives a critical role to the ruler and proposes a leader-centered short-term solution. The second approach provides a more comprehensive and theoretical long-term solution based on virtuous individuals and the Shari’a Law. In the first approach, Ghazâlî sees the ruler as the determining factor in terms of the character of the rule and society. This relationship is formulated as a one-way cause-effect relationship. The theory developed by Ghazâlî in his second approach is similar to theories which dominated different periods of the Western political thought and designed a just rule and a virtuous society on the basis of virtuous individuals. In these theories that construct social and political life under the guidance of an ideal society, the essential elements are the virtuous citizenry, a sytem of law binding both the rulers and the ruled, and a genuine institutional arrangement. This study asserted that the long-term and permanent solution to the realization of a just and virtuous society in Ghazâlî’s political thought is the theory he developed in his second approach.

Anahtar Kelimeler: