Özet:

Medreselerin, Arapça bilmeyenler için Arapça öğretiminde, anlaşılmasında ve Arap kelamının maksadının kavranmasında, medrese programı çerçevesinde ve bu dili bilmeyenlere bir hizmet olarak rolü büyüktü. Arapça öğretiminde asıl gaye Arapça olan Allah kitabının iyi anlaşılmasıdır. Çünkü bu dili öğrenmek, tefsir, hadis, fıkıh, mantık ve bunun gibi dini ilimlerin kilitlerini açmak isteyen öğrenci için bir anahtardır. Osmanlı devletinin doğusunda varlık bulan bu medreseler vasıtasıyla öğrenciler birçok ilim dalında derinleşmiş ve bu ilim dalları arasında Arapça, Kur’an-ı Kerim, tefsir, fıkıh ve bunların dışındaki felekiyat, riyaziyat, tıb, fizik, kimya, biyoloji, jeoloji, felsefe, mantık… gibi farklı ilim dallarında ilerleme kaydetmişlerdir. Bu medreselerde mezun olan öğrenciler farklı ilim dallarında derinleşerek âlim olmuşlardır. Çünkü bu medreseler günümüz üniversiteleri gibi sadece bir veya birkaç dalda uzmanlaşmak için eğitim yapmıyordu aksine öğrenciler bu medreselerde bütün ilimlerde eğitim yaparak bu ilimlerin hepsinde uzmanlaşmaktaydı. O dönemde medreselerin bireysel ve toplumsal hayatta oynadığı rol aşikârdır. Buna ek olarak dini ve dünyevi ilimlerde öğrenciyi eğiten bu yapının eğitim ve sosyal hayat üzerinde de büyük rolü vardı. Bu yapı yüce dinin emrettiği yüce ahlaka önem vererek ırk, soy ve renkçe farklı olan bütün Müslümanların kardeş olduğu hususunu da öğrenciler arasında sağlamlaştırmıştı. Bu ise, medreselerin üstlendiği büyük bir görevdir ki her insanın gerçekleştirmek istediği toplumsal ve insani ilişkilerin iyi muhafaza edilmesi için yapılmaktadır. 

Anahtar Kelimeler: