Özet:

Öz Küresel çapta güç kazanan ve yaygınlaşan dijital kapitalizm yeni teknolojileri, yeni iş türlerini ve yeni tip işçileri yaratmıştır. Dijital ekonominin temelini oluşturan yaratıcı ve kültürel üretim süreçleri son dönemlerde farklı yönleriyle tartışılmaktadır. Temelini Marksist kurama dayandıran yaklaşımlar konuyu dijital emek boyutundan hareketle ele alırken diğer yaklaşımlar maddi olmayan emek türleri üzerinden analiz etmektedir. Oldukça geniş ve heterojen bir kitleye işaret eden dijital emek, yaratıcı, girişimci ve kendilerini markalaştırıcı özellikleriyle sosyal medya kullanıcılarını da içermektedir. Yarattıkları içeriklerle takipçi kitlelerini etkileme potansiyeline sahip kullanıcılar ve etkileyici kişiler ‘çağdaş üretketiciler (prosumers)’ tanımına uygun düşmekte, sosyal medyada hem üretim hem de tüketim süreçlerine aktif olarak katılmaktadırlar. Bu makalenin amacı, öncelikle sosyal medya kullanıcılarının/etkileyicilerinin emeklerini farklı boyutlarıyla analiz etmek ardından da içinde bulundukları geçici, güvencesiz ve karşılığı ödenmeyen üretim süreçlerini tartışmaktır. Popüler gündemde ‘sevdikleri şeyi yaparak para kazanan’ kişiler olarak yansıtılan etkileyicilerin özgürlük ve tutkuya dayanan kariyerlerinin arkasında istikrarsız ücretler, yüksek yaratıcılık beklentileri, çeşitli riskler ve belirsizlikler sözkonusudur. Sosyal medya platformları tarafından karşılığı ödenmeyen kullanıcı faaliyetleri, emek sömürüsü tartışmalarını yeniden gündeme getirmektedir. Kullanıcı/etkileyici emeğinin çoğunlukla cinsiyetlendirilmiş karakteri ise yaratıcı sosyal medya üretimini geleneksel kadın işine yakınlaştırarak eşitsizlik ve sömürüyü derinleştirmektedir.

Anahtar Kelimeler: