Özet:

Günümüzde işletmelerde kaza veya kayıpların önlenmesi için etkin bir İş Sağlığı ve Güvenliği Sisteminin (ISG) kurulması gerekmektedir. ISG sisteminin etkinliği risk analizlerinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesine bağlıdır. Geleneksel risk analizi uygulamalarında, uzman görüşleri kullanılan yönteme bakılmaksızın risk analizi içerisinde her zaman yer almıştır. Uzman görüşlerindeki öznellik risk analizini ve sonuçları etkilemektedir. Bu çalışmada, Bulanık Mantık ve Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV)yöntemlerinin risk analizi sürecine entegrasyonu ile geleneksel risk analizi yaklaşımının etkinliği artırılmıştır. Uzman görüşlerini ortak bir paydada birleştirmek için dilsel değişkenler kullanılmıştır. Geliştirilen risk analizi süreci; tehlikelerin değerlendirilmesi ve tehlikelere yönelik önlemlerin değerlendirilmesi olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada, geleneksel risk analizinde kullanılan “olasılık” ve “şiddet” faktörlerine “maliyet” unsuru da dâhil edilmiş, faktör ağırlıkları Bulanık-AHP metodu ile belirlenmiştir. Elde edilen ağırlıklar kullanılarak Bulanık-TOPSIS metodu ile tehlikeler önceliklendirilmiştir. İkinci aşamada ise her bir önlemin öncelik sırası tehlike kaynaklarının faktör ağırlıkları kullanılarak Bulanık-TOPSIS metodu ile belirlenmiştir. Bu yaklaşımın önemi ve literatüre katkısı risklerin yanı sıra önlemlerin de önceliklendirilmesi; riskler için tespit edilen faktör ağırlıklarının önlemlerin önceliklendirilmesinde dikkate alınması, risklerle önlemlerin entegre bir şekilde birlikte değerlendirmesi ve ayrıca maliyet faktörünün risk değerlendirmeye dahil edilmesidir. Önerilen yöntem dünyada en riskli sektörlerden biri olarak kabul edilen metal sanayinde faaliyet gösteren bir işletmede uygulanmış ve tehlike büyüklüğünün belirlenmesinde“maliyet” faktörünün“olasılık” ve “şiddet” faktörlerinden daha etkili olduğu tespit edilmiştir. En önemli ilk üç risk kaynağı “Çalışma Ortamı Kaynaklı Tehlikeler, Makine Kaynaklı Tehlikeler ve Çalışan Kaynaklı Tehlikeler” olurken, öncelikli ilk üç önlem“Tatbikat Yapma, Eğitim Düzenleme ve Makine Yenileme” olarak belirlenmiştir. Bulanık mantığın risk analizi sürecine entegre edilmesi ile riskler ve önlemler nesnel bir şekilde değerlendirilerek sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler: